Edward II "Edward z Caernarvon" Plantagenet (Gâtinais-Anjou) (urodzony w Caernarfon, Walia, 25 kwietnia 1284 roku, zmarł w Berkeley, Gloucestershire, 21 września 1327 roku) herb
Czwarty syn Edwarda I Plantagenet (Gâtinais-Anjou), króla Anglii i Eleonory Alfonsina (Robertyng-Capet-Bourgogne-Mâcon) Kastylijskiej, córki Ferdynanda III "Świętego" Alfonsina (Robertyng-Capet-Bourgogne-Mâcon), króla Kastylii, króla Leon.
Księżna Walii od 7 lutego 1301 roku do 7 lipca 1307 roku, hrabia de Chester od 1303 roku do 7 lipca 1307 roku. Król Anglii i senior Irlandii od 7 lipca 1307 roku do 24 stycznia 1327 roku. Książę Akwitanii, Gaskonii, hrabia de Bordeaux i d'Agen od 1301 roku do 1325 roku.
Tytulara: Z bożej łaski król Anglii, pan Irlandii i książę Akwitanii.
25 stycznia 1308 roku w katedrze Westminsterskiej poślubił Izabelę "Wilczycą" Robertyng-Capet Francuską (urodzona w Paryżu, między majem a listopadem w 1292 roku, zmarła w Hertford/Roseing, 22 sierpnia 1358 roku), córkę Filipa IV "Pięknego" Robertyng-Capet, króla Francji i Joanny I DeChampagne, królowej Nawarry, hrabiny Szampanii, Brie, Bigorre, córki Henryka I "Grubego" DeChampagne, króla Nawarry, hrabiego Szampanii, Brie, Bigorre.
Edward urodził się na walijskim zamku Caernarfon, podczas wyprawy swojego ojca przeciw Walijczykom. Był pierwszym angielskim księciem, który otrzymał tytuł księcia Walii (Prince of Wales), który stał się później zwyczajowym tytułem następcy angielskiego, a nastepnie brytyjskiego nastepcy tronu. Decyzja o przyznaniu Edwardowi tego tytułu została potwierdzona na parlamencie w Lincoln 7 lutego 1301 roku.
Ojciec Edwarda, król Edward I "Długonogi, Młot na Szkotów", był indywidualnością nieprzeciętną i zapalonym wojownikiem. Od początku starał się swoje pasje przelać na syna. Ten jednak nie znajdował upodobania w sprawach wojny, kontentując się bardziej powszednimi rzeczami. Edward II, w przeciwieństwie do ojca, nie był żadną indywidualnością, ani też nie posiadał cech przywódczych. W dzieciństwie został zdominowany przez osobowość "Długonogiego", toteż z tego okresu wyniósł głównie małe zaufanie do siebie i swoich umiejętności, i potrzebę oparcia się na jakimś faworycie. To doprowadziło do jego klęski.
Wkrótce ujawniły się homoseksualne skłonności następcy tronu. Jednym z pierwszych władców oskarżonych o homoseksualność był król Anglii Edward II, którego zdetronizowano i najprawdopodobniej zamordowano. Bardzo negatywne reakcje wywoływały jego relacje z faworytami. Pierwszego z nich ujawniony jeszcze za życia ojca, był Piers Gaveston, o którym monarcha miał miłować "ponad miarę i rozsądek", "nieumiarkowane" i "nadmierne". Edward I nakazał usunąć Gavestona z dworu, kiedy jego syn zapragnął nadać faworytowi jeden z tytułów zarezerwowanych dla rodziny królewskiej. Kiedy Edward "Długonogi" zmarł 7 lipca 1307 roku podczas wyprawy przeciw Szkotom, Edward II natychmiast kazał wezwać Gavestona i zrezygnował z kontynuowania kampanii. Uprzywilejowana pozycja Piersa na dworze denerwowała arystokrację tak bardzo, że w 1312 roku porwano go i ścięto. Pojawienia się kolejnego faworyta, Hugh le Despencera, Anglicy już nie zdzierżyli. Edward II został obalony i zabity w 1327 roku, a według legendy spiskowcy wbili mu w odbyt rozgrzany pręt.
Edward II koronował się na króla Anglii w Westminsterze 25 lutego 1308 roku. Miesiąc wcześniej poślubił Izabelę Francuską. Młodej francuskiej księżniczce na początku pewnie spodobał się Edward, który odznaczał się przystojną twarzą i atletycznym ciałem. Wkrótce jednak ponownie dała o sobie znać skłonność Edwarda do Piersa Gavestona, którego kazał wezwać zaraz po objęciu tronu.
Kiedy Edward wyruszył w podróż do północnej Francji by poślubić Izabelę pozostawił w kraju Gavestona, który miał zastępować króla jako regent. Gaveston otrzymał tytuł hrabiego Kornwalii i rękę siostrzenicy Edwarda, Margaret de Clare. Wkrótce miało się okazać, że te zaszczyty będą drogo kosztować Gavestona.
Silna pozycja Gaskończyka w kraju i jego wpływ na króla były solą w oku angielskich baronów. Już w kwietniu 1308 roku parlament orzekł, że Gaveston powinien zostać wygnany z królestwa. Edward wysłał więc hrabiego do Irlandii w charakterze Lorda Namiestnika. Gaveston wkrótce wrócił i baronowie ponownie podjęli próbę jego usunięcia. Sprzyjało im niepowodzenie wyprawy Edwarda na Szkotów w latach 1310-1311. W 1311 roku parlament doprowadził do wygnania Gavestona z kraju. W 1312 roku Gaveston powrócił co wykorzystali baronowie i, jako wyjętego spod prawa banitę, pojmali i ścieli. Odpowiadał za to kuzyn królewski, Tomasz Plantagenet, II hrabia Lancaster.
Edwarda zdenerwowało postępowanie jego baronów i poprzysiągł im zemstę. Tymczasem baronowie po wyeliminowaniu Gavestona nie widzieli sensu dalszej walki. W lipcu 1312 roku Aymer de Walence, II hrabia Pembroke, doradził Edwardowi, aby ten rozpoczął wojnę z baronami. Ci, nie chcąc ryzykować swojego życia, rychło przystąpili do rozmów z królem (wrzesień). W październiku hrabiowie Lancaster, Warwick, Arundel i Hereford błagali króla o łaskę.
Tymczasem najpilniejszą sprawą dla Anglii była wojna ze Szkocją. W 1307 roku Robert Bruce koronował się na króla Szkocji i korzystając z wewnętrznych niepokojów w Anglii umocnił swoje panowanie. W 1314 roku szkockie wojska dowodzone przez królewskiego brata Edmunda obległy najpotężniejszy zamek na pograniczu - Stirling. Edward osobiście stanął na czele odsieczy. Do bitwy doszło 24 czerwca nad potokiem Bannockburn. Nieudolnie dowodzący Edward rzucił ciężkie rycerstwo do walki w grząskim terenie na zwarte i uzbrojone w długie włócznie formacje szkockiej piechoty - schiltrony. Bitwa zakończyła się masakrą angielskiego rycerstwa i sromotną ucieczką Edwarda. Zamek Stirling skapitulował niedługo później, zaś na pogranicze spadły niszczące najazdy Szkotów.
W Anglii tymczasem klęska jeszcze bardziej niż dotychczas uzależniła Edwarda od feudałów, na których czele stał hrabia Lancaster, człowiek miernych zdolności, za to mający aż w nadmiarze pychy, ambicji i chciwości. W 1318 roku jego zdzierstwa i nieudolność spowodowały utworzenie nowej ligi baronów na czele której stanął Hugon Despenser, I hrabia Winchester. Jego syn, Hugon Despenser "Młodszy", stał się nowym faworytem Edwarda i wkrótce otrzymał tytuł hrabiego Gloucester. Liga doprowadziła do tego, że Lancaster został pozbawiony urzędów i odsunięty od władzy.
Sytuacja w Anglii stawała się jednak coraz bardziej napięta. Konflikt wokół ziem na pograniczu walijskim, które Edward bezprawnie przyznał Despenserom, stał się w 1321 roku przyczyną nowej wojny. Na czele kolejnej ligi baronów stanęli hrabiowie Hereford i Lancaster. Przewaga rebeliantów zmusiła Edwarda do ustępstw. 14 sierpnia, w towarzystwie hrabiów Pembroke i Richmond, skazał obu Despenserów, ojca i syna, na wygnanie.
To zwycięstwo nic nie dało zbuntowanym baronom. Wielu z ich stronników przeszło po wygnaniu Despenserów na stronę króla Edwarda i namawiali go do wojny z baronami, licząc na łaski po powrocie Despenserów. W 1322 roku wojska stronników Edwarda pokonały buntowników. Wielu z nich zostało uwięzionych lub straconych. Lancastera ścięto w obecności króla. Despenserowie powrócili z wygnania. Na parlamencie zwołanym do Yorku 1322 roku Edward zmusił parlament do przyjęcia statutu, który przywracał nieskrępowaną władzę króla, który nie musiał już słuchać rad parlamentu. Sam parlament został zdegradowany do roli mało znaczącego ciała doradczego, które mogło jedynie w milczeniu wysłuchiwać propozycji królewskich.
Po ścięciu Lancastera głównym przeciwnikiem Despenserów stała się królowa Izabela. Despenserowie dążyli do wyizolowania królowej zapełniając jej dwór swoimi stronnikami. Królowa podjęła więc próbę ucieczki. Wykorzystała narastający między Anglią i Francją konflikt na tle odmowy złożenia hołdu z Gujenny przez Edwarda II. Latem 1324 roku armia francuska pod wodzą Karola de Valois zajęła angielskie enklawy na kontynencie. Doradcy Edwarda przekonali go, że problem można rozwiązać powierzając angielskie posiadłości we Francji następcy tronu, księciu Edwardowi, który złoży z nich hołd królowi Francji. W celu zawarcia pokoju wysłano do Francji królową Izabelę.
Izabela wyjechała do Francji w marcu 1325 roku. 31 maja podpisała traktat pokojowy. Edward II wysłał syna do Francji aby złożył hołd królowi Karolowi IV. To okazało się błędem. Mając u boku najstarszego syna Izabela ogłosiła, że nie wróci do Anglii dopóki przebywają w niej Despenserowie. Królowa znalazła stronnika w osobie Rogera Mortimera, 8. barona Wigmore, buntownika z 1321 roku, który na początku 1324 roku uciekł z Anglii do Francji. Izabela i Mortimer zostali wkrótce kochankami.
23 grudnia na dwór angielski przybyli lojalni wobec Edwarda dworzanie Izabeli, którzy poinformowali króla, że Izabela i Mortimer planują inwazję na Anglię. Edward rozpoczął przygotowania do obrony, ale rychło okazało się jak niewielu ma stronników. Jego syn, książę Edward, odmówił opuszczenia matki. Brat króla, hrabia Kentu, był żonaty z kuzynką Mortimera. Inni baronowie również skłaniali się ku poparciu dla buntowników. Wielu z nich uciekło z Anglii i dołączyło do Izabeli i Mortimera w Paryżu.
We wrześniu 1326 roku Mortimer i Izabela, przy wsparciu hrabiego Hainaut, wylądowali w Anglii. Większość baronów opuściła Edwarda, który ze stale topniejącymi siłami cofał się na zachód. 1 października w towarzystwie Despenserów opuścił Londyn. Najpierw udał się do Gloucester. a potem do południowej Walii. 31 października Edward został porzucony przez swoich dworzan pozostając jedynie z młodszym Despenserem i niewielką liczbą rycerzy.
27 października starszy Despenser został oskarżony o uzurpację władzy, obrazę Kościoła i bezprawną egzekucję hrabiego Lancaster. Uznany winnym wszystkich stawianych mu zarzutów został stracony w Bristol Gallows. Henryk Plantagenet, III hrabia Lancaster, został wysłany do Walii aby pojmał króla i młodszego Despensera. Nastąpiło to 16 listopada niedaleko Neath. Towarzyszący królowi żołnierze zostali uwolnieni, Despensera wysłano do Herefordu, gdzie przebywała królowa, a Edward został zabrany przez Lancastera do zamku Kenilworth.
Na stronników Edwarda spadły represje. Hrabia Arundel, osobisty przeciwnik Mortimera, został ścięty. Stracono również Despensera w wyjątkowo brutalny sposób. Został powieszony jako złodziej, wykastrowany oraz utopiony i poćwiartowany jako zdrajca. Części jego ciała rozesłano po całej Anglii.
Uwięziony Edward wciąż był niewygodny dla Izabeli i Mortimera. Nie można było go po prostu zabić, gdyż wzbudziłoby to sprzeciw baronów i lordów duchownych. Chciano jednak pozbawić Edwarda władzy królewskiej, która przeszłaby na jego syna. Na razie zadecydowano tylko o dożywotnim uwięzieniu Edwarda II.
W parlamencie rozpoczęto rychło debatę nad usunięciem króla z urzędu. Niektórzy deputowani chcieli przekazać Izabeli i Mortimerowi prawo do usunięcia Edwarda z tronu, inni chcieli aby Edward osobiście zrzekł się korony na forum parlamentu. Ostatecznie więc parlament wyraził zgodę na detronizację króla. Jednak aby ta decyzja stała się prawem, konieczna była zgoda samego Edwarda.
20 stycznia 1327 roku przebywający w Kenilworth Edward został poinformowany o zarzutach jakie przeciw niemu wnoszono. Były to - niekompetencja, pozwalanie innym na rządzenie w swoim imieniu w sprzeczności z prawami boskimi i ludzkimi, wykonywanie czynności nieprzystających monarsze, utrata Szkocji, Gaskonii i Irlandii na skutek złych rządów, gnębienie Kościoła i więzienie jego przedstawicieli, zezwalanie na karanie śmiercią baronów, na ich wydziedziczanie, więzienie i wygnanie, przebywanie w towarzystwie wrogów królestwa, pozostawianie królestwa bez rządu oraz utrata zaufania swojego ludu. Edward był zszokowany tymi zarzutami. Następnie zaoferowano mu wybór - abdykacja i przekazanie rządów młodemu Edwardowi lub pozostanie na tronie i przekazanie władzy w ręce Mortimera. Król zadecydował, że jeśli lud poprze jego syna, on abdykuje na jego rzecz. Wówczas sir William Trussel w imieniu panów królestwa zwolnił wszystkich ze zobowiązań wobec Edwarda II i tym samym zakończył jego panowanie.
Abdykacja Edwarda II została ogłoszona w Londynie 24 stycznia. 25 stycznia oficjalnie ogłoszono królem Edwarda III. Ex-monarcha Edward II dalej pozostał w odosobnieniu.
Edward wciąż był niewygodny dla władzy Izabeli i Mortimera. 3 kwietnia wywieziono go z Kenilworth i przez następne miesiące przewożono z zamku do zamku. Król musiał znosić liczne upokorzenia, m.in. ogolono go na łyso. Straż nad byłym monarchą powierzono zaufanym Mortimera. W końcu Edward został osadzony w zamku Berkeley w Gloucestershire. We wrześniu 1327 roku zapadła decyzja o jego egzekucji. Nie wiadomo jak tego dokonano. Według większości źródeł zabito go, wsadzając mu w odbyt rozżarzone żelazo. Stało się to najprawdopodobniej 21 września 1327 roku.
Wkrótce pojawiły się pogłoski, że Edward II wciąż żyje. Autorka biografii królowej Izabeli, Alison Weir, wysunęła hipotezę, że Edward uciekł z więzienia i przeżył resztę życia na wygnaniu. Biograf Edwarda III, Ian Mortimer, twierdzi, że istnieją dowody, że Edward II żył jeszcze co najmniej 11 lat po swojej "oficjalnej" śmierci.
W 1308 roku poślubił Izabelę Francuską. Miał z nią dwóch synów i dwie córki.
Miał ponadto jednego nieślubnego syna Adama FitzRoy'a (zmarł po 18 września 1322 roku), uczestniczył w wyprawie do Szkocji w 1312 roku.
Żródła:
Edward II w "WikipediA"
"Słownik władców Europy średniowiecznej" - pod redakcją Józefa Dobosza i Macieja Serwańskiego
Edward II, roi d' Angleterre w "Geneall" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
Eduard II. von England w "Worldhistory" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
Królowie-homoseksualiści. Monarchowie pod ostrzem krytyki w "TYTUS" autorka: Agnieszka Wolnicka; 24 października 2018
23-12-2019