John Lambert (urodzony w Calton Hall, w Kirkby Malham, Near Skipton w Zachodnim Riding of Yorkshire, na jesień 1619 roku, zmarł w Plymouth Sound, w marcu 1684 roku)
Kapitan generalny i komendant główny Republiki Angielskiej od 25 października 1659 roku do 23 grudnia 1659 roku.
W 1639 roku poślubił Frances Lister, córke Sir Williama Lister.
Angielski parlamentarzysta i generał oraz polityk. Walczył podczas angielskiej wojny domowej, a następnie w szkockiej kampanii (1650-51) Olivera Cromwell. Polityk po odwołaniu Cromwell w 1657 roku. W tym czasie doprowadził do powstania Protektoratu.
Po rezygnacji w 1659 roku Richarda Cromwell'a, został powołany na stanowisko głównodowodzącego armią, tworząc Komitet Bezpieczeństwa, jako członek rząd tymczasowego. Jednak George Monck atakiem spowodował klęskę Lamberta, i uwięzieniem go w Tower of London w marcu 1660 roku. Pozostałe 24 lata swojego życia spędził w więzieniu, najpierw na Guernsey, a następnie na Wyspie Drake'a, gdzie zmarł w zimą z 1683 na 1684 roku.
Lambert, urodzony w Calton Hall, Kirkby Malham, Near Skipton w Zachodnim Riding of Yorkshire , z starej szlacheckiej rodzinie. Studiował prawo na Inns of Court w Londynie. W 1639 roku ożenił się z Frances Lister, córkę sir Williama Lister.
We wrześniu 1642 roku, Lambert został mianowany kapitanem gwardii konnej w armii parlamentarnej w angielskiej wojny domowej, dowodzonej przez Ferdinanda, Lorda de Fairfax. W ciągu roku, został pułkownikiem w kawalerii pułku i wyróżniał się w oblężeniu Hull w październiku 1643 roku. Na początku 1644 roku zdobył w bitwie Nantwich i Bradford. W Marston Moor, 2 lipca 1644 roku na czele oddziału, Lambert przebił się przez kordon wojsk królewskich i dołączył do Oliver'a Cromwell.
Po utworzeniu nowych oddziałów konnicy, na początku 1645 roku pułkownik Lambert został powołany na ich czele, i z tytułem komisarza generalnego odniósł sukces w bitwie pod dowództwem wojsk północnych - Sir Thomas'a Fairfax. Fairfax został wkrótce zastąpiony przez Sydnam Poyntz, a potem przez Lamberta. Brał udział w kampanii Yorkshire w 1645 roku, otrzymując ranę pod Pontefract. W 1646 roku został dowódcą pułku armii parlamentarnej i służył pod dwództwem Sir Thomas Fairfax w zachodniej Anglii, gdzie był komisarzem. "Jest oczywiste, że był od samego początku traktowany jako oficer wyjątkowej wydajności oraz specjalnie wybrane dla zawodach pół-politycznych" - jak mawiał Fairfax.
Gdy rozpoczęła się spory między armią i Parlamentem. Wspólnie z Henrym Ireton przygotowywał przepisy dotyczace reorganizacji armii - obaj mieli pewne doświadczenie w dziedzinie prawa. Na początku sierpnia 1647 roku Lambert został wysłany przez Fairfax jako inspektor generalny, mając zadanie przejęcia sił w północnych hrabstwach. W trakcie inspekcji północnych Hrabstw stłumił bunt wśród swoich żołnierzy.
Na początku II wojny domowej angielskiej, Lambert jako młody generał (dwudziesto dziewięcio letni), zrezygnował z oblężenia Zamku Pontefract i Scarborough i pospieszył do Cumberland, które było oblegane przez angielskich rojalistów pod dwództwem Sir Marmaduke Langdale. Lambert, wzmocniony przez Midlands, pojawił się na początku czerwca przejechał do Carlisle. Pod dowództwem pułkownika Roberta Lilburne zdobył znaczący sukces militarny, 30 czerwca pod Coquet.
Kampania II wojny domowej angielskiej, jest jedną z najbardziej błyskotliwą w historii Anglii. Kiedy armia szkocka pod dwództwem James'a Hamiltona, I księcia Hamilton najechała na Anglię w lecie 1648 roku, Lambert był zmuszony do odwrotu, ale nadal nękał najeźdźców wraz z Cromwell'em atakując ich z terenów Walii. Taktyka ta doprowadziła armię szkocką do wyniszczenia w trzdniowych walkach w bitwie pod Preston w pobliżu w Lancashire. Po bitwie Lambert na czele jazdy konnej rozpoczął pościg pokonanego wojska. Otoczył go w Uttoxeter, gdzie Hamilton poddał się Lambertowi. 25 sierpnia 1648 roku Lambert poprowadził natarcie armii Cromwella w Szkocji, gdzie pokonal armię rojalistów. Od grudnia 1648 roku do marca 1649 roku oblegał rojalistów w Pontefract Castle. Lambert był zatem nieobecny Londynie w czasie egzekucji króla Karola I.
Gdy Cromwell został powołany na dowództwo armii szkockiej w lipiecu 1650 roku, Lambert został jako generał i jego zastępca. W tym też czasie został ranny w bitwie pod Musselburgh, ale mimo to wziął udział w zwycięskiej bitwie pod Dunbar. 1 grudnia 1650 roku sam odparł atak rojalistów pod dwództwem Covenanters w bitwie pod Hamilton. W lipcu 1651 roku został wysłany do Fife, gdzie na tyłach szkockiej armii koło Falkirk, i zmusił ich do zdecydowanych działań i odciął im zaopatrzenie. W tych działaniach Lambert przyczyniła się do ważnego zwycięstwa w bitwie pod Inverkeithing, skutecznie blokując lądowanie Karola II w Anglii. W kampanii z Worcester przyczynił się do zdobycia Upton-upon-Severn, i wieńczące jego zwycięstwo w Worcester, biorąc udział dowodząc prawym skrzydłem armii angielskiej. Za swoje zasługi Parlament Angielski przyznał dochody w wysokości 1000 funtów rocznie.
W październiku 1651 roku po śmierci Ireton został mianowany zastępcą Lordem Irlandii, pełniąc urząd od stycznia 1652 roku. Zrobił szeroko zakrojone przygotowania do objęcia urzędu, jadnak Parlament zreformował irlandzkią administrację. Lambert odmówił przyjęcia urzędu na nowych warunkach i przystapił do organizacji zwoleników kotrreformy administracyjnej w stosunku do Parlamentu.
Jednocześnie Lambert konsultował z liderami parlamentarnych ugrupowań, możliwość odwoływania Cromwell zarządzeń, tak iż 15 marca 1653 roku Cromwell wyraził się o nim pogardliwie używając słów "bezdenny Lambert". 20 kwietnia 1653 roku towarzyszył Cromwell'owi kiedy został usuniety z Rady Stanu i wydalenony z Parlamentu.
Lambert doprowadził do powstania małej rady wykonawczej mająca pilnować przestrzeganie przez parlament uprawnień które powinny być ograniczone w drodze pisemnego upoważnienia rządu. W Radzie Stanu i armii, był postrzegany jako potencjalny rywal Cromwell'a we władzy wykonawczej, a rojaliści przez krótki okres czasu popierali Lamberta. Wraz z Cromwell'em, Harrison'em i John Desborough'em, wszedł do "Barebones Parlament" znany również jako Mały Parlament, który powstał 4 lipca 1653 rok, a kiedy niepopularności tego Parlamentu wzrosła, Cromwell zbliżał się do Lamberta. W listopadzie 1653 roku Lambert przewodniczył spotkaniu polityków, którzy zamierzali rozwiązać konstytucję. 12 grudnia 1653 roku parlament zrezygnował ze swoich uprawnień w rzecz Cromwell'a. 13 grudnia Lambert uzyskał zgodę polityków rządzących w opracowywaniu nowej formy rządów w Anglii, do której obok siedmiu innych członków wszedł do tej Rady.
W polityce zagranicznej Protektoratu, Lambert nawoływał do sojuszu z Hiszpanii i Francji, i na mocy tych porozumień w oparciu o konstrukcję Cromwella Anglia mogła przystapić do wyprawy w Indiach Zachodnich.
W 1654 roku Lambert został wysuniety do urzedu Lorda Protektora, który został ustanowiony jako urząd dziedziczny. Jednak został pokonany przez większość, która popirała członków rodziny Cromwell. W sierpniu 1655 roku został inspektorem generalnych milicji w dziesięciu okręgach Anglii.
Lambert jako członek Rady, sporządził instrukcje dla administracji. Był organizatorem systemu policji. Lambert po przejęciu władzy "królewskiej" odmówił złożenia przysięgi na wierność Lorda Protektora, Lambert został pozbawiony swojej funkcji za cenę rocznej emerytury w wysokości 2000 funtów. Wycofał się z życia publicznego do Wimbledon. Do polityki wrócił na krótko przed śmiercią Cromwell'a, i pojednaniu się Lambert z Cromwell, którego odwiedził w Whitehall.
Po śmierci Olivera, 3 września 1658 roku Richard Cromwell został ogłoszony opiekunem i Lordem Protektorem. Główny problem nowego Lorda była armia, nad którymi nie sprawował żadnej efektywnej kontroli. Lambert, choć nie trzyma Komisji Wojskowej, jednak był najpopularniejszym ze starych "Cromwellian". Zwolennicy Richard'a Cromwell'a próbowali się z nim pogodzić, a royaliści nawet zaproponowali ślub Karola II z córką Lamberta. Lambert początkowo wspierał Richard'a Cromwell'a, i nie brał udział w intrygach oficerów w Fleetwood, Wallingford House. Zaostał członkiem trzeciego Parlamentu Protektoratu, który w styczniu 1659 roku został powołany a w kwietniu 1660 roku obalony. Jednak przywrócony na polecenie Lamberta. W maju 1659 roku został mianowany członkiem Komitetu Bezpieczeństwa oraz Rady Stanu.
Na mocy Parlamentu, Lambert wszedł do Rady Siedmiu. W tym też czasie rojaliście jawnie próbowali przywrócić panowanie Karola II. Najważniejszy z rojalistów, Sir George Booth i hrabia Derby, 19 sierpnia 1659 roku został pobity w bitwie przez Lamberta w pobliżu Chester. 26 października nowy Komitet Bezpieczeństwa, którego członkiem został Lambert. Został również mianowany generałem wszystkich sił Anglii i Szkocji.
Lambert na czele dużych sił został wysłany na przeciw wojskom Georg'a Monck, który był dowódcą wojsk angielskich w Szkocji. W toku przemarszu wojsk Lambert'a, zaczęły topnieć. Monck, który uda ł się na południe Szkocji, wyczekał, i udeżył gdy armia Lamberta w całości zdezerterowała, a on sam wrócił do Londynu. Monck wówcazs pomaszerował na czele armii do Londynu, gdzie za sprawą Rady Bezpieczeństwa Lamberta został aresztowany 3 marca 1660 roku i uwięziony w wieży, z której uciekł miesiąc później. Na wygnaniu próbował wszcząć wojnę domową, wydając odezwę wzywającą wszystkich zwolenników do "Good Old Cause" i do zebrania swoich zwoleników na pola pod Edgehill. Jednakże Monck został zabity 22 kwietnia w Daventry przez pułkownika Richard'a Ingoldsby, który miał nadzieję na przebaczenie przekazując Lambert'a nowemu reżimowi. Uwięzionego Lamberta przewieziono do Tower of London, a następnie na Zamku Cornet na wyspie Guernsey.
Lambert został przez Parlament Cavalier w 1662 roku oskarżyła o zdradę stanu. 25 lipca 1662 roku nakaz uwięzienia został podczymany, a więźniowi przydzielono strażnika w osobie Pana Hatton, jako gubernatora Guernsey. 18 listopada król Karol II podtrzymał decyzję a Pana Hatton'a uczynił jego opiekunem, przy czym "dał taką wolność i odpust pułkownika Johna Lamberta w ramach obrębu wyspy, jak będzie się składać z bezpieczeństwem jego osoby".
W 1667 roku został przeniesiony na Wyspę Drake'a w Plymouth Sound, gdzie zmarł w czasie ciężkiej zimy. Tu też ostał pochowany w kościele St. Andrews w Plymouth w dniu 28 marca 1684 roku.
Był autorem pierwszej konstytucji na świecie - kodyfikacji suwerena, która była instrumentem rządów, zastąpionej w maju 1657 roku przez Anglików, jako drugiej i ostatniej skodyfikowanej Konstytucji.
Mówi się, że natura Lamberta miał więcej wspólnego z rojalistami niż z purytanami. Był próżny i jednocześnie ambitny. Uważał, że Cromwell nie wytrzymał bez niego, a kiedy Cromwell umarł, uważał że jest jego spadkobiercą. Jako żołnierz posiadał wiele cech wielkiego generała. Był zdolnym pisarzem i mówcą oraz znakomitym negocjatorem. Był osobą, który czerpał przyjemność w cichych i domowych zajęciach i w ogrodnictwie.
Żródła:
John Lambert (general) w "Wikipedia" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk