Małgorzata Beaufort (urodzona w zamku Bletsoe, 31 maja 1443 roku [lub 1441 roku], zmarła w Opactwie Westminsterskim, 29 czerwca 1509 roku) herb
Córka Jana Beauforta, I księcia Somerset i Margaret Beauchamp of Bletso, córki Johna Beauchampa.
Hrabina Richmont od 1455 roku do 4 października 1471 roku, baronowa Stanley od 1473 roku do 1485 roku, hrabina Richmond i Derby od 1485 roku do 29 czerwca 1509 roku, regentka Anglii od 21 kwietnia do 27 czerwca 1509 roku.
Między 28 stycznia 1449 roku a 18 sierpnia 1450 roku poślubiła (unieważnione przed 24 marca [zapewne w lutym] 1453 roku) Johna de la Pole (urodzony 27 września 1442 roku, zmarł 29 października 1491 roku lub 27 października 1492 roku), znany jako "księcia" przycinanie, II księcia Suffolk. 1 listopada 1455 roku w zamku Bletsoe w Bedfordshire poślubiła Edmunda Tudora (urodzony w palarń Much Hadham w hrabstwie Hertfordshire lub też w Hadham w Bedfordshire, około 1430 roku, zmarł na zamku w Carmarthen w Walii, 1 listopada 1456 roku), I hrabiego Richmond. 3 stycznia 1458 roku lub między 1459 a 1464 rokiem na zamku w Maxstoke poślubiła sir Henryka Stafforda (urodzony około 1425 roku, zmarł 4 października 1471 roku). Przed październikiem 1473 roku, zapewne w czerwcu 1472 roku (może w październiku 1482 roku) poślubiła Thomasa Stanley (urodzony w 1435 roku, zmarł w Lathom, 29 lipca 1504 roku), II barona (Lorda) of Stanley i Lorda (króla) wyspy Man, Lorda konstabla Anglii, I hrabiego of Derby, Wysokiego Constable Anglii i Wysokiego Komisarza Księstwa Lancaster.
Małgorzata otrzymała imię po swojej matce.
Ślubne pochodzenie Beaufortów zostało potwierdzone specjalnym aktem parlamentu, jednak król Henryk IV Lancaster zamieścił w dokumencie klauzulę uniemożliwiającą członkom tego roku zgłaszanie pretensji do angielskiej korony na równi z innymi książętami krwi.
Ojciec Małgorzaty zmarł, kiedy córka miała niecały rok. Tytuł księcia Somerset przeszedł na jego brata Edmunda, natomiast posiadłości ziemskie rodziców dziedziczyła Małgorzata jako ich jedyne ślubne dziecko. Była wychowywana przez matkę, dopóki w 1450 roku nie przeszła pod opiekę królewskiego faworyta, księcia Suffolk, który chciał wydać ją za swojego syna i dziedzica Johna.
Wykształceni na dworze i biegli w sztuce rycerskiej, mieli wzmocnić szeregi Lancasterów. Jednocześnie Henryk VI powierzył ich opiece swoją osieroconą kuzynkę, Małgorzatę Beaufort, która była jedyną spadkobierczynią książąt Somerset i najbogatszą dziedziczką w kraju. A kiedy skończyła dwanaście lat, zgodził się na jej ślub z Edmundem Tudorem. Tak oto syn królowej i biednego sługi, któremu właśnie nadano szlachectwo, być może bękart, związał się z dziewczyną wywodzącą się od nieślubnych (!) potomków królewskiego syna.
Pierwszym jej mężem został Jan dc la Pole, II książę Suffolk, syn Wilhelma de la Pole, I księcia Suffolk, i poślubionej mu Alicji, córki Tomasza Chaucera, przewodniczącego (speaker) Izby Gmin angielskiego parlamentu. Wkrótce jednak nastąpił upadek Suffolka i w lutym 1453 roku król Henryk VI rozwiązał małżeństwo Johna i Małgorzaty. Nie doczekało się ono potomstwa.
Małgorzata rychło została zaręczona z przyrodnim bratem króla, Edmundem Tudorem, I hrabią Richmond, synem Owena Tudora i Katarzyny de Valois, córki króla Francji Karola VI "Szalnego". Ślub Małgorzaty i Edmunda odbył się w 1455 roku. w zamku Bletsoe. Małżonek zmarł równo rok po ślubie na zarazę. Dwa miesiące później 14-letnia wdowa urodziła swoje jedyne dziecko: Henryka VI, późniejszego króla Anglii.
W 1456 roku Edmund Tudor udał się do Walii. Zajęty przez niego zamek Carmarthen jesienią wpadł w ręce yorkisty Williama Herberta, a Edmund trafił do lochu, gdzie niebawem umarł. Niektórzy mówią, że przyczyną śmierci była dżuma, ale gdyby faktycznie panowała epidemia, trupów powinno być więcej. Ponadto śmierć tuż przed narodzinami syna, potencjalnego królewskiego dziedzica, wydaje się dziwnym zbiegiem okoliczności. Dlatego pojawiła się teoria, że nie był to zgon przypadkowy. A ponieważ Edmund zawsze był okazem zdrowia, nie można wykluczyć otrucia. I pewnie by o nim zapomniano, bo wielkiej kariery raczej nie zdążył zrobić, gdyby nie spłodził syna pogrobowca, którego młodziutka żona z wielkim trudem urodziła 28 stycznia 1457 roku w Pembroke, na zamku Jaspera.
Trzynastoletnia Małgorzata Beaufort omal nie przypłaciła porodu życiem, ale malec przyszedł na świat zdrowy, i zgodnie z wolą zmarłego ojca otrzymał imię po jego przyrodnim bracie, Henryku VI. Wyraz szacunku wobec człowieka, któremu Edmund i Jasper tak wiele przecież zawdzięczali. A co, jeśli już wtedy widzieli w nim następcę króla, który nie tak dawno obiecywał im tron? Jeśli to prawda, Yorkowie musieli o tym wiedzieć i dlatego uzasadnione wydaje się przypuszczenie, że postanowili Edmunda wyeliminować. Ponadto przemawia za tym niezłomna wiara Małgorzaty w słuszność praw jedynaka do korony oraz wieloletnie starania Jaspera, który poświęcił prywatne życie, konsekwentnie działając na rzecz bratanka.
Po śmierci męża Małgorzata powierzyła opiekę nad synem swojemu szwagrowi Jasperowi. Zamieszkali w Pembroke przez cztery lata w dość dziwnym układzie, wspólnie wychowując malca. O ich relacjach różnie się powiada. Romantyczna wersja zakłada, że Jasper potajemnie kochał się we wdowie, która traktowała go wyłącznie jak brata. O jej siostrzanych uczuciach świadczą zachowane dokumenty, a tego, co czuł on, możemy jedynie domniemywać. Faktem jest jednak, że długo zwlekał z ożenkiem, a kiedy Małgorzata poślubiła lorda Stafforda, skupił się na edukacji małego Henryka, który pozostał pod jego opieką.
Ona sama poślubiła około 1460 roku sir Henry'ego Stafforda, młodszego syna Humphreya Stafforda, I księcia Buckingham i Anne Neville, córki I hrabiego Westmorland. Poślubiając człowieka takiego formatu, Małgorzata Beaufort położyła podwaliny pod potężną frakcję, która dwadzieścia lat później poprze jej syna w pretensjach do tronu. Z podobnych powodów wyjdzie później za lorda Stanleya. Jasper zaś nie ożeni się przed koronacją bratanka, aby nie miał on konkurencji w osobach ewentualnych kuzynów. Plan Beaufortów i braci Tudorów musiał się ziścić bez względu na cenę. Małżeństwo to pozostało bezdzietne. Staffordowie należeli do stronników Lancasterów w toczącej się wojnie dwóch róż. Tryumf domu Yorków w 1461 roku sprawił, że Małgorzata z mężem została odsunięta na boczny tor. Powróciła na dwór królewski w latach 1470-1471, kiedy to przejściowo przywrócono władzę Henrykowi VI.
Wydarzenia roku 1471 miały poważne konsekwencje dla Małgorzaty i jej syna. 4 maja w bitwie pod Tewkesbury zginęli lancasterski następca tronu, książę Edward, oraz kuzyn Małgorzaty, książę Somerset. Niedługo potem zabity został król Henryk VI. Z braku innych kandydatów stronnicy Lancasterów uznali za prawowitego króla syna Małgorzaty, Henryka, który po klęsce uciekł wraz ze stryjem Jasperem do Bretanii. W tym samym roku Małgorzata owdowiała i około 1473 roku poślubiła Thomasa Stanleya, II barona Stanley, syna Thomasa Stanleya, I barona Stanley i Joan Gousell, córki sir Roberta Gousella. Wkrótce po zawarciu małżeństwa ze Stanleyem, wdowcem i ojcem licznych dzieci, lady Małgorzata złożyła śluby czystości. Również i to małżeństwo pozostało bezdzietne.
Małgorzata może odwzajemniała miłość Jaspera, tylko tak jak on poświęciła osobiste szczęście dla dobra chłopca? Lord Stafford był jej dalszym kuzynem, wywodził się z wpływowego rodu książąt Buckingham i, w przeciwieństwie do rodowodu Jaspera, nikt nie mógł zakwestionować czystości jego królewskiej krwi (pochodził od potomków młodszego brata Jana z Gandawy).
Małgorzata była zaangażowana w działalność spiskową przeciwko królowi Ryszardowi III. Wspierała m.in. bunt księcia Buckingham jesienią 1483 roku. W 1485 roku Henryk Tudor pokonał Ryszarda III pod Bosworth i został królem Henrykiem VII. Henryk był bardzo przywiązany do matki, ale Małgorzata nie brała czynnego udziału w życiu publicznym. W 1488 roku została damą Orderu Podwiązki. W 1497 roku wstąpiła do klasztoru.
Małgorzata Beaufort ufundowała szkołę w Wimborne, Lady Margaret's Professor of Divinity na Uniwersytetu Cambridge oraz w roku 1505 dofinansowała i rozbudowała obecny Christ's Church na Uniwersytecie w Cambridge, zmieniając równocześnie wtedy nazwę z God's House na Christ's Church College. Od tego czasu jest uważana za fundatora koledżu, a kopia jej podpisu jest wyrzeźbiona na jednym z budynków koledżu.
Wspierała finansowo działalność drukarską Williama Caxtona. Będąc kobietą wykształconą, zajmowała się również tłumaczeniami z łaciny i języka francuskiego na angielski.
Zmarła 29 czerwca 1509 roku w domu opata w Westminsterze i znalazła spoczynek w kaplicy nazwanej później imieniem jej syna w opactwie Westminsterskim.
Żródła:
Małgorzata Beaufort w "WikipediA"
"KRÓLOWE I KRÓLOWIE WIELKIEJ BRYTANII - od Edgara do Elżbiety II - wszyscy władcy Wielkiej Brytanii" - autor: Przemysław Jaworski - Przemysław Jaworski i Wydawnictwo Novae Res, 2018
"Historia Tudorów - Małgorzata Beaufort"
08-01-2023