Małgorzata Robertyng-Capet-Valois-d'Anjou (urodzona w Nancy/Pont-a-Mousson, Lotaryngia 23 marca 1430 roku, zmarła w Chateau La Vignolle/Château Dampierre 25 sierpnia 1482 roku) herb
Córka René I Robertyng-Capet-Valois-d'Anjou, księcia Andegawenii, de Bar, hrabiego Prowansji i tytularnego króla Neapolu i Izabeli I z Châtenois księżnej Lotaryngii i Bar, regentki Neapolu i Sycylii, księżnej Amalfii, córkę Karola II z Châtenois księcia Lotaryngii.
Regentka Anglii od 23 kwietnia 1445 roku do 10 lipca 1460 roku.
23 kwietnia 1445 roku w Titchfield, w Hampshire poślubiła Henryka VI Plantagenet-Lancaster (Gâtinais-Anjou) (urodzony w Windsor Castle 6 grudnia 1421 roku, zmarł w Tower of London 21 maja 1471 roku), króla Anglii i seniora Irlandii, księcia Akwitanii.
Odegrała ogromną rolę w polityce swojego męża i podczas wojny dwóch róż.
Henryk był królem, odkąd skończył kilka miesięcy (jego ojciec, Henryk V, zmarł młodo) i jego poczynania zawsze kontrolowali regenci. Kiedy poślubiał Małgorzatę, jego stan psychiczny już był "niestabilny". Henryk bardziej interesował się religią niż sprawami państwa. Faktyczną władczynią Anglii została więc Małgorzata. Stan psychiczny jej męża stale się pogarszał. Kiedy 13 października 1453 roku na świat przyszedł ich jedyny syn - Edward Westminster - Henryk cierpiał na poważne załamanie nerwowe. Dla jego wrogów było jasne, że Edward nie jest jego synem (podobno Henryk nie mógł mieć dzieci, a królowa miała stałego kochanka).
W 1454 roku Edward Edward otrzymał tytuł księcia Walii, zwyczajowy tytuł następcy angielskiego tronu. Jego pozycja była jednak zagrożona. Kraj ogarniała wojna między stronnikami królowej, a stronnikami królewskiego kuzyna, Ryszarda Plantageneta, III księcia Yorku. Wprawdzie York jako regent Królestwa złożył w 1453 roku przysięgę na wierność Edwardowi, to jednak z biegiem czasu zaczął walczyć o koronę dla siebie. W 1460 roku pokonał wojska lancasterskie pod Northampton i zawarł ugodę z pojmany królem Henrykiem.
W myśl jej postanowień Edward został pozbawiony prawa do tronu, który po śmierci Henryka miał przypaść księciu Yorku. Reakcja matki Edwarda była natychiastowa. Na czele zebranej w Szkocji armii wkroczyła do Anglii. Yorkiści zostali pokonani w grudnia 1460 roku pod Wakefield, a książę Yorku stracił życie. Jego pretensje przejął jego najstarszy syn, Edward. Fortuna jednak rychło odwróciła się od Lancasterów. Po sukcesie pod Wakefield królowa Małgorzata udała się na północ, do Szkocji i przekonała regentkę, królową-wdowę Marię z Geldrii, do udzielenia stronnictwu Lancasterów zbrojnej pomocy. Armia szkocka zgromadziła się w Berwick i ruszyła na południe, jednak był to marsz dość powolny, gdyż Małgorzata nie miała czym zapłacić szkockim wojakom i mogła tylko obiecywać im wielkie bogactwa, jakie mogą zdobyć na południu Anglii. Szkoci w drodze dorabiali się na własną rękę plądrując przemierzane okolice.
Sprawie Lancasterskiej nie przysporzyło to zwolenników. Tymczasem młody książę Yorku postanowił nie dopuścić do połączenia się armii szkockiej z marszerującą z Walii armią hrabiego Pembroke. 2 lutego 1461 roku pokonał wojska lancasterskie pod Mortimer Cross, ale hrabia Warwick przegrał bitwę ze wspierającymi Małgorzatę Szkotami pod St. Albans. Lancasterowie odbili króla Henryka (który podczas bitwy siedział pod drzewem i śpiewał). 29 marca 1461 roku zostali oni pobici pod Towton. Henryk, Małgorzata i Edward uciekli do Szkocji. Następnie schronili się w Walii, by ostatecznie uciec do Francji. W Szkocji królowa kierowała zwolennikami w kraju. Wierne monarchini pozostały północna Anglia i Irlandia. Edward został koronowany jako Edward IV.
W 1464 roku Lancasterowie próbowali odzyskać tron dla Henryka, ale rok później zostali pokonani, a Henryk dostał się do niewoli i został osadzony w Tower. Małgorzata wychowywała Edwarda w nienawiści i dążeniu do odwetu. Książę wyrósł na aroganckiego i zarozumiałego młodzieńca. W 1469 roku hrabia Warwick zbuntował się przeciwko Edwardowi. Jego rebelia została stłumiona i Warwick uciekł w 1470 roku do Francji. Tam, przy pośrednictwie króla Ludwika XI, zawarł porozumienie z królową Małgorzatą. Jesienią 1470 roku Warwick powrócił z Francji. Edward IV uciekł do Burgundii, a Warwick 3 października 1470 roku wkroczył tryumfalnie do Londynu i ogłosił przywrócenie tronu Henrykowi VI.
Kilkumiesięczne rządy Henryka były fikcją, gdyż w imieniu szalonego króla rządził hrabia Warwick. Wraz z synem i synową przybyła do Anglii w Niedzielę Wielkanocną 1471 roku. Następnego dnia po wylądowaniu nadeszły wieści o zwycięstwie Edwarda IV pod Barnet 14 kwietnia 1471 roku. Edward IV zdobył Londyn i uwięził króla Henryka VI. Lancasterowie wydali Edwardowi IV bitwę 4 maja 1471 roku pod Tewkesbury. Zakończyła się ona całkowitą klęską Lancasterów. Edward zginął podczas ucieczki z pola bitwy. 21 maja 1471 roku Henryk VI został zamordowany z rozkazu Edwarda IV. Królowa była więziona w Wallingford Castle, a potem w Tower, do czasu kiedy wstawił się za nią król Francji.
Henryk VI zgodził się na odsunięcie syna od tronu i wyznaczył swoim następcą Ryszarda, księcia Yorku. Małgorzata zebrała armię i rozpoczęła walkę z yorkistami. Razem z młodym synem uciekła do Szkocji i Walii, a ostatecznie do Francji. Zawarła przymierze z Ryszardem Neville'em, hrabią Warwick, i książę Edward został zaręczony z córką Warwicka - Anną Neville (późniejszą żoną króla Ryszarda III).
Warwick osadził znowu na tronie Henryka VI. Małgorzata wróciła do Anglii, a wtedy nagle Warwick został pokonany w bitwie pod Barnet i królem został znowu Edward IV. Małgorzata i jej syn zebrali ostatnie wojsko i zostali pokonani w bitwie pod Tewkesbury w 1471 roku - młody Edward Westminsterski zginął w tej bitwie. Królowa była więziona w Wallingford Castle, a potem w Tower, do czasu kiedy wstawił się za nią król Francji.
Zmarła 25 sierpnia 1482 roku w rodzinnej Andegawenii, tam też została pochowana.
Ze związku z Hnerykiem VI, miała tylko jednego syna:
Edwarda Westminster (zmarł 4 maja 1471 roku), książę Walii, następca tronu.
Żródła:
Małgorzata Andegaweńska "Kobiety w polityce"
Małgorzata Andegaweńska w "WikipediA"