Richard Cromwell (urodzony w Huntingdon, Huntingdonshire 4 października 1626 roku, zmarł w Cheshunt, Hertfordshire 12 lipca 1712 roku) herb
Trzeci syn Olivera Cromwella, Lorda Protektora Anglii, Szkocji i Irlandii i Elizabeth Bromley Cromwell (Bourchier), córki kupca Sir Jamesa Bouchiera.
Lord Protektor Anglii i Irlandii od 3 września 1658 roku do 7 maja 1659 roku.
W 1649 roku poślubił Dorothy Maijor (urodzona w Hursley, Hampshire około 1627 roku, zmarła 5 stycznia 1675 roku), córkę Richarda Maijora, szlachcica z Hampshire.
Niewiele wiadomo o pierwszych latach życia przyszłego lorda protektora. Wcześni biografowie twierdzili, że uczęszczał do Felsted School w Essex. Nie ma żadnych dowodów na to, że uczył się na uniwersytecie. W maju 1647 roku został członkiem Lincoln's Inn. Możliwe, że służył w tym czasie w straży przybocznej dowódcy armii Parlamentu, sir Thomasa Fairfaxa. W 1649 roku poślubił Dorothy Maijor, córkę Richarda Maijora, szlachcica z Hampshire. Wraz z żoną Richard zamieszkał w Hursley. Małżonkowie mieli razem trzynaścioro dzieci, z których pięcioro dożyło wieku dorosłego:
Edward Cromwell (urodzony w 1644 roku, zmarł w 1688 roku), zmarł bezpotomnie,
Elizabeth Cromwell (urodzona 26 marca 1650 roku, zmarła 8 kwietnia 1731 roku), żona: Thomas Thompson,
Anne Cromwell (urodzona około 1651 roku, zmarła w 1652 roku),
Mary Cromwell (urodzona i zmarła w 1653 roku),
córka Cromwell (urodzona 28 lutego 1654 roku, zmarła 24 września 1654 roku),
Oliver Cromwell (urodzony około 1656 roku, zmarł w 1705 roku), zmarł bezpotomnie,
Dorothy Cromwell (urodzona około 1657 roku, zmarła w 1658 roku),
Anna Cromwell (urodzona 27 marca 1659 roku, zmarła 7 grudnia 1727 roku), żona: Thomasa Gibson,
Dorothy Cromwell (urodzona 1 sierpnia 1660 roku, zmarła w 1681 roku), żona: John Mortimer of Somerset (urodzony 26 czerwca 1659 roku, zmarł 8 maja 1736 roku),
John Cromwell (zmarła w 1714 roku),
Edith Cromwell (zmarła w 1694 roku), żona: kapitana Christopher "Juniora" Gist,
Richard Cromwell (zmarł około 1686 roku),
William Clark Cromwell (zmarł w 1684 roku),
John Crowell (zmarła po 1684 roku).
Richard został mianowany Sędzią Pokoju w Hampshire i zasiadał w różnych lokalnych komitetach.
Kiedy w 1653 roku jego ojciec przyjął tytuł lorda protektora i stał się faktycznym jedynowładcą Anglii, Richard nie otrzymał żadnych godności (w przeciwieństwie do swojego młodszego brata, Henry'ego, który został m.in. Lordem Namiestnikiem Irlandii). Zasiadał jednak w obydwu Parlamentach doby Protektoratu. Kiedy wprowadzono dziedziczność funkcji lorda protektora, Oliver wyznaczył Richarda na swojego następcę. W czerwcu 1657 roku towarzyszył ojcu, gdy ten po raz drugi był powoływany na stanowisko lorda protektora. W lipcu został kanclerzem Uniwersytetu w Oksfordzie, a w grudniu został powołany do Rady Stanu.
Oliver Cromwell zmarł 3 września 1658 roku. Richard błyskawicznie zajął jego miejsce i od razu musiał zmierzyć się z poważnymi problemami. Pierwszym z nich była armia, która za Olivera Cromwella wywierała ogromny wpływ na rządy. Richard z kolei nie miał ani zdolności dowódczych, ani wojennego doświadczenia, ani autorytetu w armii. Drugim problemem były finanse państwa, którego dług sięgał 2 milionów funtów. Nowy Parlament zebrał się w listopadzie 1658 roku. Uznał on Richarda lordem protektorem, ale wypowiedział się przeciwko przewadze oficerów w rządzie. W kwietniu 1659 roku pod naciskiem armii Richard rozwiązał Parlament. 25 maja, kiedy Kadłubowy Parlament obiecał spłacić jego długi i wypłacać mu regularną pensję, Richard zrezygnował ze stanowiska lorda protektora.
Do lipca Richard mieszkał jeszcze w Whitehall Palace, ale naciskany przez Parlament (który stał się wtedy najwyższą władzą w Anglii) powrócił do Hursley. Z boku przyglądał się jak kraj pogrąża się w chaosie, a generałowie walczą o wpływy. Zimą 1659 roku otrzymał nawet propozycję powrotu na stanowisko lorda protektora, którą odrzucił. Pod koniec roku generał George Monck zajął Londyn. Większość urzędników uznała wówczas, że jedynym sposobem na powstrzymanie anarchii jest restauracja dynastii Stuartów. W 1660 roku na tron Anglii powrócił Karol II Stuart.
W lipcu 1660 roku Richard opuścił Anglię i udał się do Francji. W Anglii pozostawił żonę, której już nigdy nie zobaczył. Posługując się różnymi pseudonimami (najczęściej przedstawiał się jako "John Clarke") podróżował po całej Europie. Na przełomie 1680 i 1681 roku powrócił do Anglii i zamieszkał w Finchley w hrabstwie Middlesex. Zmarł w 1712 roku.
Żródła:
Richard Cromwell w "WikipediA"
Richard Cromwell w "Geneall" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
Richard Cromwell w "Geni" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
12-07-2023