Normańska dynastia (FitzRobert)
Dynastia książąt Normandii, boczna linia dynastii Rolloniden panująca w latach 911-1135 i królów Anglii panująca w latach 1066-1135. Wywodziła się z Norwegii. Istnieje dwóch możliwych protoplastów tej dynastii: Rognvalda I, syna Eysteina, jarla Moere lub Roberta I "Mocnego", syna Ragnvalda. Ród wywodził się od skandynawskiego wodza Rollona (Rolf, Rollo) (urodzony około 860 roku, zmarł około 927 lub 933 roku), syn Ragnvalda Eysteinssona, który w początkach X wieku po łupieżczych wyprawach na Szkocję, Anglię i Flandrię osiedlił się wraz ze swoją drużyną u ujęcia Sekwany. W 886 roku po najeździe na Bayeux i zabiciu Berengara, hrabiego tego miasta wziął za żonę jego córkę Poppę. Po przegranej bitwie pod Chartres z królem Franków Karolem III "Prostakiem", Rollon wynegocjował z nim pokój w Saint-Clair-sur-Epte w 911 roku, w którym otrzymał od Karola tereny wokół Rouen (Górna Normandia), w zamian za co miał bronić ujęcia Sekwany przed najazdami oraz przyjął chrzest w 912 roku. Nie jest jasne, czy już Rollon otrzymał tytuł księcia Normandii czy też tylko hrabiego Rouen. Niektórzy historycy są zdania, że dopiero jego wnuk używał tytułu księcia. W późniejszym czasie nadania dla Rollona zostały potwierdzone w 924 roku i poszerzone o tereny tzw. Dolnej Normandii w 933 roku. Zarówno Rollon, jak i jego następcy opierali swoje rządy na sojuszu z Kościołem; popierali ruch reformy klasztornej, którego ośrodkiem w XI wieku była pobliska Burgundia, a także fundowali wiele instytucji kościelnych. Potomkowie Rollona w linii prostej panowali na tronie książęcym do połowy XII wieku. Rządzili także w licznych normandzkich hrabstwach (Eu, Évreux, Mortain, Corbeil, Arques). W 927 roku Rollon przekazał rządy nad Normandią synowi Wilhelmowi I "Długiemu Mieczowi" (zmarł w 942 roku), który w 939 roku przyłączył się do buntu Hugona "Wielkiego" przeciw królowi Franków Ludwikowi IV. Po pokonaniu go przez króla Wilhelm musiał oddać swego syna Ryszarda na dwór francuski jako zakładnika, lecz uzyskał na powrót nadanie Normandii. Wilhelm I prowadził aktywną politykę podbojów sąsiednich ziem, szczególnie Flandrii. Przypłacił to życiem, otruty prawdopodobnie na rozkaz Arnulfa I, hrabiego Flandrii. Księstwo przejął po nim syn Ryszard I "Nieustraszony" (panował w latach 942-996), uwolniony w 945 roku, który stanął po stronie Hugona "Kapeta", kiedy ten w 987 roku sięgnął po koronę Francji. Kolejnym władcą Normandii był Ryszard II "Dobry" (zmarł miedzy 1026 a 1027 rokiem), który wspomógł króla Francji Roberta II "Pobożnego" w jego sporze z księciem Burgundii. Za jego rządów osiedleni w Anglii Normanowie próbowali zaatakować kontynent, w czym powstrzymał ich właśnie Ryszard. Walkom tym położyło kres małżeństwo w 1002 roku jego siostry Emmy z Ethelredem II, królem Anglii. Po podboju wyspy przez króla Danii Swena "Widłobrodego" w 1013 roku i śmierci Ethelreda w 1016 roku Emma wyszła powtórnie za mąż za syna Swena i Sygrydy (córki Mieszka I, księcia Polski), Kanuta "Wielkiego", którego syn Hardekanut był następnym królem Anglii panującym od 1040 roku. Kontakty dworu normańskiego z krewniakami w Anglii były dobre, w czasie bowiem panowania Duńczyków na wyspie w latach 1013-1040, synowie Ethelreda, Alfred i Edward "Wyznawca", wychowywali się w Normandii na dworze swego wuja Ryszarda II, a następnie jego synów Ryszarda III oraz Roberta I "Diabła", zwanego też "Wspaniałym" (zmarł w 1035 roku). Związki, jakie powstały między przyszłymi władcami Anglii i książętami Normandii zostały później wykorzystane przez Wilhelma "Zdobywcę" w jego roszczeniach do korony angielskiej. Robert "Diabeł" jako władca Normandii wmieszał się także w spór pomiędzy królem Francji Henrykiem I a jego młodszym bratem Robertem o śmierci Roberta II "Pobożnego" w 1031 roku. Za wsparcie udzielone Henrykowi otrzymał terytoria na południe od Normandii. Zmarł w 1035 roku, wracając z pielgrzymki do Jerozolimy. Następcą Roberta I został jego syn zrodzony z nałożnicy, Wilhelm II "Bastard", późniejszy Wilhelm "Zdobywca" (żył w latach 1035-1087). Zanim Wilhelm przejął pełnoprawne rządy, musiał zmagać się z opozycją możnych, którzy w 1047 roku podnosili bunty przeciw władcy, podważając legalność jego panowania. Jako książę Nrmandii Wilhelm starał się o powiększenie terytorium swego władztwa. Zawierał sojusze z królem Francji Henrykiem I przeciw Gotfrydowi "Młotowi", hrabiemu Andegawenii, a następnie z Baldwinem V, hrabią Flandrii, czego efektem było małżeństwo z córką Baldwina, Matyldą. Kiedy w 1060 roku zmarł zarówno Henryk I, jak i Gotfryd, Wilhelm zdecydował się na zajęcie należącego do Andegawenii hrabstwa Maine w 1063 roku. W 1066 roku po bezpotomnej śmierci Edwarda "Wyznawcy", Wilhelm najechał Anglię i w bitwie 14 października pod Hastings pokonał Harolda II, syna hrabiego Wessexu, uznanego przez możnych angielskich za króla. Tradycja normańska mówi, że Harold, przebywając w 1064/1065 roku na dworze Wilhelma, poprzysiągł mu wierność i pomoc w uzyskaniu korony angielskiej. Był to drugi, obok pokrewieństwa z Edwardem "Wyznawcą", argument Wilhelma podczas starań o koronę na wyspie. Po zwycięstwie nad Haroldem Wilhelm został koronowany na króla Anglii jako Wilhelm I, a następnie kontynuował podbój wyspy, zakończony ostatecznie około 1070 roku. Po śmierci Wilhelma w 1087 roku jego dziedzictwo uległo podziałowi. Robert II "Krótkonogi" otrzymał Normandię, którą jednak oddał (przed pielgrzymką do Ziemi Świętej) młodszemu i bardziej sprawnemu bratu Wilhelmowi II, dziedziczącemu królestwo Anglii. Wilhelm II "Rudy" (panowała w latach 1087-1100) kontynuował politykę ojca, dążąc do podporządkowania wyspy pod władzą elity normańskiej. Prowadził on też aktywną politykę w Walii i Szkocji, skąd pochodziła żona jego młodszego brata i sukcesora Henryka I, zwany "Pięknym Klerkiem" (Beau-Clerc), (panowała w latach 1100-1135). Panowanie Henryka przebiegało pod znakiem łagodzenia konfliktów wewnętrznych, które narosły podczas panowania Wilhelma II. Za jego rządów Normandia i Anglia zostały formalnie na powrót połączone w jedno władztwo. W 1106 roku Henryk uwięził starszego brata Roberta, kiedy ten powrócił z krucjaty i próbował zagarnąć tron angielski. Cieszący się niezwykłym powodzeniem u kobiet Henryk I zmarł 1 grudnia 1135 roku pozostawiając blisko 20 potomków z rozmaitych matek. Jednak jedyny legalny następca, Wilhelm zrodzony ze związku z Matyldą (Emmą) szkocką, zginął 25 października 1120 roku podczas katastrofy statku królewskiego Blanche-Nef na Kanale La Manche. Henryk starał się zabezpieczyć sukcesję dla swojej córki Matyldy (Maud), żony najpierw cesarza Henryka V, a po jego śmierci w 1125 roku Gotfryda V Plantageneta, hrabiego Andegawenii. Możni angielscy nie uznali jednak praw kobiety do tronu, powołując nań Stefana, syna Adeli, córki Wilhelma "Zdobywcy", i Stefana, hrabiego Blois. Spowodowało to długotrwały konflikt trwający w latach 1135-1153 między Matyldą i Stefanem, zakończony dopiero porozumieniem w 1153 roku króla Stefana z synem Matyldy i Gotfryda, Henrykiem II, którego rządy rozpoczęły w Anglii panowanie dynastii Plantagenetów (1154-1485). Morganatyczni synowie Henryka I otrzymali hrabiowskie uposażenie i rozwinęli własne linie dynastyczne. Do połowy XIII wieku earlami Gloucester byli potomkowie Roberta z Caen. Ostatni męski potomek dynastii normandzkiej Wilhelm FitzRobert zmarł 23 listopada 1183 roku.