Rudolf IV "Założyciel" Habsburg (urodzony w wiedeńskim zamku Hofburg, 1 listopada 1339 roku, zmarł w Mediolanie, 27 lipca 1365 roku) herb
Syn Albrechta II "Chromego, Kulawego, Mądrego" Habsburga, hrabiego Pfirtu, hrabiego Habsburga i Kyburga, langrafa Alzacji, księcia Karyntii, Krainy i południowego Tyrolu, księcia Austrii i Styrii i Joanny von Pfirt, hrabiny Pfirtu i i Rougemontu, córki Ulryka III, hrabiego Pfirtu (Ferrette).
Współwładca w Austrii od 13 stycznia 1330 roku do 16 lutego 1339 roku, namiestnik Austrii Przedniej od 1353 roku, książę [samozwańczy arcyksiążę] Austrii i książę Styrii jako Rudolf IV, książę Karyntii i Krainy jako Rudolf II od od 20 lipca 1358 roku do 27 lipca 1365 roku, hrabia części Tyrolu od 20 lipca 1358 roku do 8 lutego 1364 roku, hrabia Turolu od 8 lutego 1364 roku do 27 lipca 1365 roku.
Poślubił 3 lub 13 lipca 1353 roku, lub w 1356 lub w 1357 roku w Wiedniu Katarzynę Wigérides Limburg-Luksemburski (urodzona na zamku w Pradze, w sierpniu 1342 roku lub w 1343 roku, zmarła w Perchtolsdorfie koło Wiednia, 26 kwietnia 1395 roku), córka Karola IV Wigérides Limburg-Luksemburski, margrabiego Moraw, hrabiego Luksemburga, króla Niemiec, króla Czech i księcia-elektora Świętego Cesarstwa Rzymskiego, cesarza rzymskiego, księcia-elektora Brandenburgii, króla Burgundii, księcia wrocławskiego i Blanki (Małgorzaty) Robertyng-Capet-Valois, córki Karola I "król kapeluszy" Robertyng-Capet-Valois de France, hrabiego Valois, d'Alençon i de Chartres, hrabiego Andegawenii, du Maine i du Perche jure uxoris, tytularnego łacińskiego cesarza Konstantynopla jure uxoris, barona de Châteauneuf-en-Thimerais, para Francji i hrabiego Andegawenii, para Francji i barona Châteauneuf-en-Thimerais, tytularnego króla Aragonii, Walencji i hrabiego Barcelony, papieskiego wikariusza Włoch i gubernatora i hrabiego Romanii, regenta Francji.
Rudolf IV Habsburg sprawował władzę w Austrii i Styrii przez zaledwie siedem lat. W swoim 25-letnim życiu dokonał jednak rzeczy niezwykłych. To właśnie jemu Habsburgowie zawdzięczali tytuł arcyksiążęcy oraz świadomość historyczną i zbiór przekonań, którym ród hołdował przez kolejne stulecia.
Urodził się on 1 listopada 1339 roku w wiedeńskim zamku Hofburg. Zgodnie z wolą ojca miał po jego śmierci samemu przejąć władzę i jako jedyny spadkobierca tronu odebrał w 1349 roku hołd stanów austriackich. Od 1353 roku zarządzał z ramienia Albrechta II rodowymi posiadłościami Habsburgów (Austria Przednia), a po jego śmierci w 1358 roku objął księstwa Austrii i Styrii (Rudolf IV), Karyntię z Krainą (Rudolf II), a także południowy Tyrol.
Rudolf zdobywał doświadczenie u boku Karola IV. W 1358 roku został wójtem Alzacji. Rok później po śmierci ojca objął władzę w Austrii. Wkrótce zaczął naśladować Karola IV i starać się o nowe godności. Jeszcze w 1358 roku mianował się samowolnie wikariuszem Rzeszy w Szwabii i Alzacji oraz zwrócił się do teścia o mianowanie go królem lombardzkim.
W latach pięćdziesiątych XIV wieku wyjątkowość przekształciła się w program polityczny. Urażony i poniżony "Złotą Bullą" Karola IV Rudolf z Habsburga zamierzał przywrócić rodzinie prestiż i utworzyć państwo terytorialne, które przewyższy włości sąsiadów. Zabrał się do tego z energią, zapałem i wyobraźnią, które konfundowały jego rywali.
Kilka miesięcy po śmierci ojca Albrechta "Kulawego", w 1358 roku, młody Rudolf kazał swoim skrybom sporządzić pięć sfałszowanych statutów. Miały one podnieść Habsburgów do rangi pierwszych książąt w Świętym Cesarstwie Rzymskim, łącząc ich dziedzictwo z Austrią i Rzymem. Było to najbardziej ambitne fałszerstwo w średniowiecznej Europie od czasów Donacji Konstantyna z VIII wieku, która przyznawała papieżowi najwyższą władzę w świecie chrześcijańskim. Zostało również lepiej wykonane.
Najsławniejszym fałszerstwem było tzw. Privilegium Maius (przywilej większy), które powstało po dopisaniu treści do autentycznego Privilegium minus (przywilej mniejszy), które wydał 17 września 1156 roku Fryderyk I "Barbarossa" podnosząc Austrię do rangi księstwa. Celem fałszerstw było uzyskanie przez Rudolfa dla swoich ziem rangi równej elektoratom. Szczególna uwaga była skierowana na uzyskanie insygniów równych królewskim. Cesarz Karol IV nie uznał tych dokumentów, co prowadziło do rozdźwięków. W 1359 roku Rudolf uzurpował sobie różne tytuły: arcyksiążę Palatynatu, najwyższy łowczy, książę szwabski i alzacki. Zaczął publicznie pokazywać się z podobną do królewskiej koroną arcyksiążęcą, berłem i jabłkiem. Wówczas cesarz musiał już zareagować. W 1360 roku odebrał mu wójtostwo alzackie i publicznie zażądał rezygnacji z nienależnych tytułów i królewskich insygniów. Rudolf zrobił to jednak dopiero w 1361 roku Karol IV nie nalegał jedynie na rezygnację z tytułu arcyksięcia. Odrzucił natomiast wszelkie starania o zaliczenie w poczet elektorów. Nie został on uznany przez Karola IV i zatwierdził go dopiero habsburski cesarz Fryderyk III u schyłku XV wieku.
W 1360 roku Rudolf przedstawił pięć fałszywych statutów cesarzowi Karolowi IV do zatwierdzenia, umieszczając je pomiędzy siedmioma prawdziwymi dokumentami. Karol spierał się o różne szczegóły, ale z ociąganiem potwierdził cały plik, "o ile jego warunki okażą się zgodne z prawem". Nie zmienił jednak składu kolegium elektorów ani porządku zasiadania w sejmie.
Mimo to Rudolf posługiwał się odtąd tytułem arcyksięcia i prezentował arcyksiążęcą koronę, którą wymyślił. Po pewnych wahaniach zarówno korona, jak i, nieco później, tytuł zostały przyjęte przez jego następców, a do połowy XV wieku - przez wszystkich ważniejszych przedstawicieli rodu Habsburgów.
Rudolf nie zrezygnował z rywalizacji z Karolem IV. W 1359 roku rozpoczął przebudowę kościoła parafialnego św. Szczepana w Wiedniu na kościół reprezentacyjny podobny do katedry. W 1359 roku świątynia stała się kolegiatą. Nie udało mu się stworzyć biskupstwa. Z budową kościoła jest związana geneza przydomka władcy. Obok biskupiego portalu kościoła znajduje się łaciński napis Fundator, który dotyczy świątyni i kapituły, a w XVIII wieku mylnie uznano go za przydomek Rudolfa, ale za co zawdzięcza przydomek "Założyciel", który sobie sam wybrał i nadał i kazał go wyryć magicznymi runami na swoim sarkofagu w północnym prezbiterium świątyni. Najbardziej ambitnym poczynaniem Rudolfa było założenie uniwersytetu. W tej sprawie książę zwrócił się do kurii rzymskiej w 1364 roku. Dokument fundacyjny jest datowany 12 marca 1365 roku. Wcześniej żaden książę nie założył uniwersytetu, gdyż uważano, że prawo to należy tylko do królów.
Zabiegi Rudolfa o urzędy w Rzeszy nie przyniosły rezultatu. W lutym 1363 roku Rudolf IV uzyskał gwarancję dziedziczenia przez Habsburgów Marchii Windyjskiej, co nastąpiło już po jego śmierci, w 1374 roku. W 1363 roku po śmierci Meinharda III i na mocy umów sukcesyjnych zawartych z Małgorzatą Maultasch (bratową cesarza Karola IV i synową cesarza Ludwika IV) 8 lutego 1364 roku został hrabią całego Tyrolu. Rok później Karol IV nadał mu tę ziemię w lenno. Przy tej okazji doszło do załagodzenia sporu z cesarzem i zawarcia habsbursko-luksemburskiej umowy o dziedziczeniu. W 1361 roku podpisał taką umowę z Węgrami. W 1364 roku podniósł dotychczasową marchię Krainy do rangi księstwa Krainy. 18 listopada 1364 roku zawarł z młodszymi braćmi umowę rodzinną, gwarantującą niepodzielność austriackich krajów dziedzicznych i wspólną w nich władzę wszystkich braci przy nadrzędnej pozycji najstarszego. W ten sposób ukształtował się tzw. dom austriacki określajacy obszar terytorialny i prawa przysługujące na nim rodowi habsburskiemu.
Zmarł podczas epidemii dżumy 27 lipca 1365 roku w Mediolanie, w wieku zaledwie 25 lat. Ponieważ była pełnia lata i rozkład postępował szybko, zwłoki ugotowano, aby oddzielić ciało od kości, które spoczęły w krypcie św. Stefana, a nie, jak planował władca, w sarkofagu w prezbiterium. Pusty grobowiec z runami i naturalnej wielkości wizerunkiem Rudolfa w arcyksiążęcej koronie stanowi pod pewnymi względami metaforę jego panowania - bombastycznego i ambitnego, ale również pustego. Ciało przewieziono do Wiednia i złożono w krypcie Książęcej (Herzogsgruft) w podziemiach kościoła (od 1469 roku katedry) św. Stefana.
Za życia Rudolf nie zdołał zdobyć reputacji dla siebie i świetności dla Austrii, nad czym pracował. Nie uzyskał też biskupstwa ani uznania jako dostojnik równy elektorom. Założony przez niego uniwersytet, nazwany dzisiaj na jego cześć, składał się z zaledwie siedmiu sal w szkole. Dopiero jego brat ściągnął profesorów i dał placówce odpowiednie pomieszczenia. Jego głównym nabytkiem był uzyskany podstępem Tyrol.
Rudolf dokonał jednak czegoś bardziej subtelnego. Dając Habsburgom świadomość historyczną i zbiór przekonań, nie tylko umocnił ich pozycję jako rodu. Wyimaginowana rzymska i austriacka przeszłość, z wymyśloną arcyksiążęcą koroną i tytułem, inspirowała jego potomków, dając im poczucie solidarności i celu, które z każdym następnym pokoleniem stawało się coraz głębiej zakorzenione.
Żoną Rudolfa IV, księcia Austrii, była poślubiona 3 lub 13 lipca 1353 roku, lub w 1356 lub w 1357 roku w Wiedniu: Katarzyna, córka Karola IV z pierwszego małżeństwa. Małżeństwo pozostało bezdzietne.
Żródła:
"RÓŻNE DYNASTIE XIII-XV w."- autor: Przemysław Jaworski - 2018
Rudolf IV Założyciel w "Wikipedia"
Rudolf IV Założyciel i fałszywy rodowód Habsburgów. Tak słynna dynastia zyskała tytuł arcyksiążęcy "Wielka HISTORIA" - autor: Martyn Rady.
17-02-2024
17-06-2022