Jan VI "Mądry" Robertyng-Capet-Dreux-Montfort (urodzony w zamku l'Hermine, 24 grudnia 1389 roku, zmarł w La Touche koło Nantes, 29 sierpnia 1442 roku) herb
Najstarszy syn Jana V "Zdobywcy" Robertyng-Capet-Dreux-Montfort, księcia Bretanii, hrabiego de Richemont i Monfort-l'Amaury i Joanny Robertyng-Capet-d'Evreux, regentki Bretanii, córki Karola II "Złego" Robertyng-Capet-d'Evreux, hrabiego d'Evreux, króla Nawarry, hrabiego de Beaumont, seniora de Mantes, de Meulan, de Montpellier.
Książę Bretanii jako Jan VI, hrabia Montfort-l'Amaury jako Jan IV, tytularny hrabia Richmond jako Jan VI od 1 listopada 1399 roku do 29 sierpnia 1442 roku.
Poślubiła 19 września 1396 roku w zamku Saint-Pol w Paryżu i ponownie 30 lipca 1397 roku w paryskim Luwrze Joannę Robertyng-Capet-Valois (urodzona w zamku de Melun, w Paryżu, 24 stycznia 1391 roku, zmarła w Vannes w Bretanii, 27 września 1433 roku), córkę Karola VI "Umiłowanego, Szalonego" Robertyng-Capet-Valois, króla Francji i Elisabeth-Isabeau Wittelsbach, córki Stefana III Wittelsbacha, księcia Bawarii. Jan i Joanna mieli razem trzech synów i cztery córki:
Jan Bretoński zwany Mądrym został ochrzczony imieniem Piotra, które zmienił na życzenie ojca 2 grudnia 1396 roku. Był pierwszym synem i trzecim dzieckiem księcia Jana IV i jego trzeciej żony Joanny z Nawarry.
Władzę nad Bretanią objął po śmierci swojego ojca w 1399 roku. Jego opiekę najpierw powierzono matce i Gwidonowi XII de Laval, a następnie zapewnił ją książę Burgundii, Filip "Śmiały". Koronowany 23 marca 1401 roku.
W 1403 roku doszło do dwóch konfliktów między Bretończykami a Anglią, pierwszy w lipcu, podczas którego Jean de Penhoët, admirał Bretanii i William du Châtel rozgromili flotę angielską, a drugi, trwający od września do listopada, kiedy flota bretońska nadal dowodzona przez admirała de Penhoët, spustoszyły Jersey i Guernsey oraz zachodnie Devonshire, co wywołało angielskie represje wobec Pointe Saint-Mathieu. Zamach stanu przeciwko Dartmouth kończy się śmiercią Guillaume du Châtel i 200 Bretończyków, którzy wylądowali na angielskim wybrzeżu. Miesiąc później, w ramach zemsty, flota dowodzona przez Tanneguya III du Chastela, brata Guillaume'a, zajęła małe miasteczko i wydała je na plądrowanie, masakrę i pożary.
Dzięki ponownemu małżeństwu swojej matki Joanny z Nawarry, w 1403 roku został pasierbem króla Anglii Henryka IV. Pogodził się z królem Francji Karolem VI, którego córkę poślubił i złożył daninę za swe księstwo 7 stycznia 1404 roku. Godzi się także z Olivierem de Clissonem, wrogiem swojego ojca. Niedługo potem pokłócił się z Clissonem i już miał go oblegać, gdy ten zginął.
Osobiste panowanie Jana V rozpoczęło się w 1406 roku. W latach 1407-1418 Bretania próbowała zdystansować się od stron wojujących. Utrzymując bliskie stosunki z Burgundią, książę Jan V zwrócił się do Armaniaków w latach 1407-1411. Odnowił liczne rozejmy zawarte z Anglią w latach 1407, 1409, 1411, 1415 i 1417. Sojusz Francuzów przeciwko Anglikom, jednak przybywa za późno 25 października 1415 roku do wzięcia udziału w bitwie pod Azincourt, która mimo to pozwoliła mu niewielkim kosztem odzyskać miasto Saint-Malo, znajdujące się pod zwierzchnictwem Francji od 1394 roku, zgodnie z planem jego sojuszu z królem Francji.
Następnie prowadził politykę przełączania się między dwiema stronami, angielską i francuską: w 1420 roku podpisał traktat w Troyes, który pozbawił przyszłego Karola VII, ale potem pozwolił na uwolnienie swojego brata Artura, rannego i schwytanego podczas bitwy pod Azincourt, po siedmiu latach walki pod jego sztandarem i otrzymaniu w 1425 roku tytułu konstabla francuskiego. Zaprzestał jednak wszelkich stosunków z królem Francji w latach 1419-1421, wraz ze spiskiem rodu Penthievre.
Marguerite de Clisson, damy de Châteauceaux, wdowa po Jeanie de Penthievre, chcąc odzyskać Księstwo Bretanii dla swojego syna Oliviera, zwabia księcia Jeana V de Montfort do Châteauceaux w lutym 1420 roku. W trakcie spotkania Jan de Montfort został wzięty do niewoli, a następnie osadzony w lochach zamkowych, znanych jako Diabelską Wieżą. To bezprecedensowe porwanie poruszyło następnie europejskich książąt, ale nie wywołało żadnej interwencji ze strony francuskiego dworu. Jednak działania jego żony, księżnej Joanny francuskiej i baronów bretońskich pozwoliły mu odzyskać wolność po oblężeniu Champtoceaux. Uratowany, a następnie uwolniony przez bretońskich baronów, jego żonę księżną Joannę i Anglików sprzymierzonych z Bretończykami, książę w odwecie kazał oblegać zamki Penthievre, w tym Châteauceaux podczas oblężenia od maja do lipca 1420 roku (Marguerite de Clisson musiała skapitulować 5 lipca 1420 roku), następnie książę nakazał "zrównać wszystko [
] z ziemią" z zakazem odbudowy. Mieszkańcy mieli trzy dni na opuszczenie miasta. Zniszczenie pięknego zamku trwało 10 lat podatków nałożonych na mieszkańców Nantes, a Jan V chciał, aby zburzono mury jego więzienia aż do fundamentów.
Châteauceaux była "miejscowością wysiedloną", odbudowaną jednak w 1431 roku. Penthievre'owie zostali wezwani przed parlament i stany Bretanii w Vannes we wrześniu 1420 roku. Nie stawili się i ostateczny wyrok z 16 lutego 1425 roku skazał ich na konfiskatę całego majątku wchodzącego w skład domeny książęcej. Guillaume de Châtillon-Blois, wydany jako zakładnik przez swoich braci, pozostawał przetrzymywany przez władzę książęcą przez 28 lat, od 1420 do 1448 roku. Jan V przekazał ich majatek swojemu marszałkowi Bretanii Berrandowi de Dinan (zmarłemu w 1444 roku), ale René d'Anjou (młodszy syn Ludwika II) przejął dochody z senioratu w latach 1444-1474, żądając w ten sposób odzyskania praw rodu d'Anjou.
W latach 1421-1425 książę pojednał się w Sable z delfinem Karolem de Ponthieu, koronowanym na króla Francji 30 października 1422 roku pod imieniem Karol VII. Wahał się jednak przed nawiązaniem kontaktu między Anglią a Francją i realizował politykę "neutralności zabarwionej oportunizmem". W latach 1425-1427, po uroczystym złożeniu hołdu swemu księstwu królowi Francji Karolowi VII, brał udział w walkach z Anglikami. W latach 1427-1430 zawarł sojusz z angielskim regentem Janem z Lancaster, księciem Bedford, co jedynie zobowiązało go do zachowania neutralności. Od 1431 roku Jan V dołączył do obozu francuskiego, ale wysłał swojego młodego syna Gillesa de Bretagne jako ambasadę do Londynu. Pomimo wyzwolenia Paryża w kwietniu 1436 roku i już oczywistej przewagi wojsk francuskich, 11 lipca 1440 roku Jan V zawarł kolejny traktat z Henrykiem VI, królem angielskim, w którym zgodził się nie wspierać go, ale nie udzielać azylu w Bretanii wrogów Anglii.
W tym okresie Jan V musiał także walczyć ze swoim siostrzeńcem, Janem II, hrabią Alençon, który w 1427 roku oddał swoją baronię Fougeres w ręce Jana V, aby móc zapłacić okup po jego schwytaniu przez Anglików podczas bitwy pod Verneuil. Niezadowolony z warunków transakcji, uwolniony Jan II z Alençon, w 1432 roku rozpoczął oblężenie Pouance. Towarzyszący mu brat księcia Arthur de Richemont przekonał go do zawarcia pokoju.
Ostatnie lata księcia Jana V upłynęły pod znakiem procesu z Gillesa de Retza w Nantes 27 października 1440 roku.
Zmarł 29 sierpnia 1442 roku w posiadłości La Touche, niedaleko Nantes, będącej własnością biskupa Jeana de Malestroit. Po śmierci książę został pochowany w kościele Saint-Pierre w Nantes "niedaleko swego ojca". Jednak dziewięć lat później jego ciało przeniesiono do ufundowanej przez niego kaplicy ku czci Saint-Yvesa w katedrze w Tréguier, gdzie nadal znajduje się jego zrekonstruowany nagrobek.
Był kawalerem Orderu Złotego Runa.
W przeciwieństwie do ojca prowadził politykę pokojową (aczkolwiek brał udział w bitwie pod Azincourt). Umocnił władzę książęcą w Bretanii poprzez wprowadzenie stałej armii zaciężnej i usprawnienie aparatu fiskalnego. Był mecenasem artystów i hojnym sponsorem Kościoła. Podczas swojego panowania sfinansował budowę wielu katedr.
Stosunki z Kościołem:
Po osiągnięciu pełnoletności Jan V z pewnym zapałem uznał Benedykta XIII za papieża. pozostał wierny swojemu następcy Aleksandrowi V, jednak za panowania Jana XXIII Bretania zjednoczyła się w stronę wybranego przedstawiciela Soboru w Konstancji Marcina V. Za pontyfikatu jego następcy Eugeniusza IV książę i biskupi bretońscy zbliżyli się do ojców Soboru Bazylejskiego, nie zrywając całkowicie z papieżem Rzymu, chociaż antypapież Feliks V mianował kilku bretońskich biskupów i kardynałów. Konflikt z Kościołem zakończył się dopiero na początku panowania jego syna Franciszka I, który definitywnie sprzymierzył się z Rzymem.
W 1418 roku książę Jan V przyjął na swoim dworze w Vannes Vincenta Ferriera, słynnego walenckiego kaznodziei dominikańskiego, który zmarł tam rok później i został pochowany w katedrze. W ścisłej współpracy z biskupem Jeanem de Malestroit Jan V zainicjował budowę nowej katedry w Nantes, pod którą położył pierwsze kamienie w kwietniu 14348 roku. Pomnik księcia z polichromowanego drewna znajduje się w Saint-Fiacre du Faouët kaplica.
Poślubił Joannę de Valois, córkę Karola VI "Umiłowanego, Szalonego", króla Francji i Elisabeth-Isabeau Wittelsbach, córki Stefana III Wittelsbacha, księcia Bawarii. Jan i Joanna mieli razem trzech synów i cztery córki.
Żródła:
Jean V de Bretagne w "WikipediA"; tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
"WALEZJUSZE"; autor: Przemysław Jaworski - 2018.
Jean V w "Geni"; tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
11-11-2023