Jean IV de Châlon-Arlay-d'Orange (urodzonu w Franche-Comté w Burgundii, w 1443 roku, zmarł w Lons-le-Saunier, 25 kwietnia 1502 roku) herb
Syn Wilhelma VII de Châlon-Arlay-d'Orange, księcia Oranii, seniora d'Arlay i d'Argel i Katarzyny Robertyng-Capet-Dreux-Montfort Bretońskiej, seniory de L'Épinay-Gandin, de La Ferté-Milon, de Nogent-d'Artaud i de Gandel, córki Ryszarda Robertyng-Capet-Dreux-Montfort Bretońskiego, hrabiego Benon, d'Etampes i Mantas.
Książę Oranii, senior d'Arlay i d'Argele, wicehrabia de Besançon, senior de Nozeroy, de Arbois, de Bletterans, wicehrabia d'Auxonne, de Cuiseaux, de Varennes-Saint-Sauveur, de Beaurepaire-en-Bresse, senior de Lamballe, de Moncontour, de Rhuys i de Lespine-Gaudin od 27 października 1475 roku do 25 kwietnia 1502 roku, książę-pretendent do tronu Bretanii od 9 września 1488 roku do 6 grudnia 1491 roku, gubernator Bretanii od 1490 roku do 6 grudnia 1491 roku, namiestnik i generał-porucznik Bretanii od 6 grudnia 1491 roku do 25 kwietnia 1502 roku, gubernator Franche-Comté od stycznia 1477 roku do 1481 roku, admirał Guyenne.
21 października 1467 roku w Brussels (umowa małżeńska 12 października 1467 roku) poślubil Joannę Robertyng-Capet-Bourbon (urodzona w 1443 roku, zmarła w Lons le Saunier, 10 lipca 1493 roku), córkę Karola I Robertyng-Capet-Bourbon, księcia Burbonii i Owernii, hrabiego Clermont-en-Beauvaisis i Agnieszki Robertyng-Capet-Bourgogne, córki Jana "bez Trwogi" Robertyng-Capet-Bourgogne, księcia Burgundii. W styczniu 1494 roku poślubił Filibertę de Luxembourg-Ligny (zmarła w Mont-Saint-Jean [Côte-d'Or], 20 maja 1539 roku), hrabinę de Charny, córkę Antoine'a I de Luxembourg-Ligny, hrabiego de Brienne, de Ligny i de Roussy, seniora i hrabiego de Roucy, wicehrabiego de Machaut, barona de Rameru i de Piney, seniora de Pongy i de Warneston i Antoinette de Beaufremont, hrabiny de Charny i de Montfort, córki Pierre de Beaufremont, hrabiego de Charny.
Odziedziczył ziemie Arles, Argel, Tonnerres i Księstwo Orańskie. Później zjednoczył w swoich rękach wszystkie ziemie rodu Chalons-Arlay, do których dodał posiadłości oddziału Chalons-Auxerre. Ta koncentracja ziem uczyniła go jednym z najbogatszych panów feudalnych swoich czasów.
Podobnie jak jego ojciec był niezadowolony z decyzji księcia Burgundii o podziale majątku rodu Châlons-Arlay pomiędzy dwie linie potomków Ludwika II, dlatego po śmierci Karola "Śmiałego" przeszedł na własność stronie Ludwika XI. Został mianowany formalnym dowódcą armii wysłanej na podbój obu Burgundii.
"Król wykorzystał go, gdyż był potężnym panem zarówno w powiecie, jak i w księstwie Burgundii, miał tam wielu krewnych i był kochany przez mieszkańców" - Philippe de Commines , s. 15. 204.
Dzięki pomocy księcia bramy Dijon oraz pozostałych miast i twierdz księstwa, a także niektórych miast powiatu zostały otwarte dla Francuzów. Księciu Orańskiemu obiecano stanowiska gubernatorów w obu Burgundii, a także zwrot fortec, które były częścią dziedzictwa jego dziadka i przekazane jego wujom, panom Château-Guyon. Jednak po zajęciu tych fortec Francuzi nie oddali ich Jeanowi. Ludwik XI uważał, że książę Orański nie miałby teraz odwagi wystąpić przeciwko niemu.
Król się mylił. Nie otrzymawszy tego, co obiecano, Jean w tym samym roku przeszedł na stronę Marii Burgundzkiej i został mianowany gubernatorem hrabstwa. Rozwścieczony Ludwik oskarżył go 7 września 1477 roku o obrazę majestatu i skazał na wieczne wygnanie. Książę odpowiedział na to zwycięstwem nad Francuzami pod Magny-sur-l'Ognon.
W październiku 1477 roku Ludwik zdobył Księstwo Orańskie i przekazał je Filipowi von Hochbergowi, panu Vaudeville, wnukowi Wilhelma II z Vienne i Alicji z Chalons, córce Jana III de Châlons-Arlay. Filip uznał zwierzchnictwo Francji i parlamentu Grenoble za najwyższą władzę prawną. Dopiero 29 grudnia 1483 roku nowy król Karol VIII cofnął areszt z księstwa, odmówił jednak przywrócenia mu suwerenności.
W 1481 roku Maksymilian Habsburg wysłał go do Księstwa Bretanii (Jean był bratankiem Franciszka II z Bretanii) w celu zawarcia traktatu sojuszniczego. Książę Orański brał czynny udział w walce politycznej w księstwie. W kwestii wyboru pana młodego dla Anny z Bretanii bronił kandydatury Maksymiliana. Brał udział w szalonej bitwie pod Saint-Aubin-du-Cormier 28 lipca 1488 roku po zaciętej walce próbował udawać martwego, ale został wzięty do niewoli i wraz z księciem Orleanu. Do lutego 1489 roku pozostanie w areszcie domowym w Riom. Następnie przeszedł na stronę francuską i w 1489 roku został wysłany przez Karola VIII do Bretanii, aby zapobiec małżeństwu Alaina d'Albret i Anny z Bretanii, a także aby negocjować z księżną w sprawie wkroczenia wojsk francuskich do Bretanii.
Ponieważ Anna była jego kuzynką, książę Orański był jednym z najbliższych spadkobierców księstwa (wraz z wicehrabią Jeanem II de Rohanem), aż do narodzin Delfinów Karola-Orlanda, Karola, a następnie Claude'a de France. Był członkiem rady książęcej i w latach 1490-1491 bronił idei małżeństwa Anny z Maksymilianem austriackim. Został mianowany kapitanem Rennes i głównym gubernatorem.
Pod naciskiem oblegających Rennes Francuzów został zmuszony do rozpoczęcia we wrześniu 1491 roku rokowań w sprawie małżeństwa księżnej z Karolem VIII. Będąc świadkiem Anny na weselu 6 grudnia, zrzekł się praw do Bretanii wynikających z umowy małżeńskiej na 100 tysięcy liwrów i stanowiska namiestnika księstwa, które zachował aż do śmierci.
Brał udział w kampanii Karola VIII we Włoszech, gdyż król "bardzo mu ufał w sprawach wojskowych". W 1499 roku był jednym ze świadków podpisania kontraktu małżeńskiego pomiędzy Anną Bretanii a Ludwikiem XII. W nagrodę za jego pomoc król uznał suwerenność Księstwa Orańskiego i zapłacił księciu 50 tysięcy liwrów.
Jan IV z Châlons-Arlay zmarł 8 kwietnia 1502 roku w wieku 59 lat. Jego następcą został jego syn Filibert z Châlon.
Jego żona Filiberta de Luxembourg zamówiła alabastrowy grobowiec u rzeźbiarzy Conrada Meytsa i Giovanniego Battisty Mariotto. Grób znajduje się w klasztorze Cordeliers Lons-le-Saunier w hrabstwie Burgundia. Zawiera Johna, jego pierwszą żonę Jeanne de Bourbon, jego pierwszą córkę Claudię, jego drugiego syna Filibert z Châlon i sama Filiberta.
Żródła:
Jean IV de Chalons-Arlay w "WikipediA"; tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
Jean IV de Chalons-Arlay w "WikipediA"; tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
JEAN de Chalon w "Medievan Lands"; tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
Jean IV de Châlon w "Geni"; tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
18-11-2023