Jerzy I z Podiebrad (urodzony w Podiebradach, 6 kwietnia 1420 roku, zmarł w Pradze, 22 marca 1471 roku) herb
Syn Viktorina Boczka z Podiebrad, czeskiego możnowładcy i Anny z Vartemberka, córki Jana z Vartemberka.
Regent (wojewoda) Królestwa Czech od 3 wrzesień 1448 roku do 27 kwietnia 1452 roku, gubernator Królestwa Czech od 27 kwietnia 1452 roku do 19 października 1453 roku, regent Czech od 19 października 1453 roku do 7 maja 1458 roku i od 23 listopada 1457 roku do 2 marca 1458 roku, król Czech i książę-elektor Świętego Cesarstwa Rzymskiego od 2 marca 1458 roku do 22 marca 1471 roku, książę ziębicki od 1456 roku do 1462 roku, książę ziemi kłodzkiej od 1454 roku do 1458 roku, hrabia kłodzki od 1458 roku do 1459 roku, regent Księstwa wrocławskiego od 1452 roku do 1457 roku, książę wrocławski od 2 marca 1458 roku do 22 marca 1471 roku, margrabia Moraw od 2 marca 1458 roku do 1469 roku, książę opawski od 1464 roku do 16 grudnia 1465 roku.
W 1441 roku poślubił Kunka "Kunigunde" ze Śternberka (urodzona w Konopiszte, 18 listopada 1422 roku, zmarła w Podiebradach, 19 listopada 1449 roku), córkę Smil Holický ze Śternberka i Barbory z Pardubic. W 1450 roku poślubił Johanna von Rosenthal (Johanka z Romitálu) (urodzona w 1425 roku, zmarła w Melnik, 14 listopada 1475 roku), córkę Jana Lev z Rozmitalu i Eliska z Kravarz.
Był pierwszym w historii władcą państwa europejskiego, który odrzucił wiarę katolicką i przyjął nauki Jana Husa. Wtedy to, w całych ówczesnych Czechach, na znak przyjęcia nowej, reformowanej religii, przed każdym kościołem został ustawiony kielich - symbol ruchu husyckiego.
Jerzy był synem Wiktoryna z Podiebradów, czeskiego możnowładcy, który był jednym z przywódców "Sierotek" (grupa najbliższych współpracowników Jana iki, nazwana tak po jego śmierci, co symbolizowało więź między zmarłym a nimi) w trakcie wojen husyckich. Jako czternastoletni chłopiec, Jerzy brał udział w bitwie pod Lipanami, która była końcem ruchu taborytów. We wczesnych latach życia, jako jeden z przywódców husytów, pokonał wojska austriackie króla niemieckiego Albrechta II, zięcia i sukcesora króla Zygmunta. Wkrótce został szanowanym członkiem nacjonalistycznego ruchu husytów, a po śmierci Hynka Ptaćka z Pirksteina - jego przywódcą. Do czasu osiągnięcia pełnoletniości przez Władysława, syna Albrechta, który urodził się po śmierci ojca, Czechy podzieliły się na dwie części - katolicką (lub austriacką), rządzoną przez Ulryka (Oldfich II) z Rożemberka oraz nacjonalistyczną (rzadziej nazywaną husycką), przewodzoną przez Podiebrada.
31 sierpnia 1459 roku przybył do Świdnicy, aby następnego dnia przyjąć hołd lenny miast i rycerstwa księstwa świdnickiego. Tego samego roku przebywał również w Jaworze.
Ziemie wchodzące w skład księstwa ziębickiego (ziemia kłodzka i księstwo ziębickie) nabył w 1454 roku Jerzy z Podiebradów jeszcze w okresie, gdy był namiestnikiem Królestwa Czeskiego. Po objęciu królestwa czech w 1458 roku podniósł Kłodzkie do rangi hrabstwa i zapewnił swoim synom: Wiktorynowi w 1459 roku i Henrykowi "Starszemu" oraz Henrykowi "Młodszemu" w 1462 roku uzyskanie od cesarza Fryderyka III tytułów Książąt Rzeszy. W 1462 roku nadał im Hrabstwo Kłodzkie oraz Księstwo Ziębickie w lenno, co umożliwiło powstanie nowej dynastii książęcej. Po śmierci króla Jerzego w 1471 roku i podziale majątku pomiędzy braci, Henryk I "Starszy" po roku 1492 został samodzielnie księciem ziębickim, hrabią kłodzkim oraz właścicielem rodzinnych posiadłości skupionych wokół Podiebradów.
Po wielu nieudanych pokojowych próbach zjednoczenia, Jerzy zdecydował się na odwołanie do potęgi wojska. Stopniowo powiększał swoją armię w północno-wschodnich Czechach, gdzie husyci posiadali najwięcej zwolenników oraz gdzie była usytuowana jego dziedziczna twierdza. Wraz ze swoimi ludźmi - dziewięcioma tysiącami mężczyzn - rozpoczął marsz 1448 roku z Kutnej Hory do Pragi, gdzie przejął władzę nad stolicą prawie bez oporu i sprzeciwu. Wybuchła wojna domowa, jednak Podiebradowi udało się pokonać szlachtę katolicką. W 1451 roku cesarz Fryderyk III, jako obrońca młodego króla Władysława, zawierzył Podiebradowi zarządzanie Czechami. W tym samym roku kongres zwołany w Pradze przyznał mu tytuł regenta. Walka Czechów z Rzymem trwała nieprzerwanie, a położenie Jerzego stało się bardzo skomplikowane, kiedy młody król Władysław, koronowany w 1458 roku, wyraził swoje poparcie dla kościoła katolickiego, chociaż zarazem honorował układy z Czechami i ich starodawne przywileje. W 1457 roku król Władysław nagle umarł, a opinia publiczna oskarżała Podiebrada o otrucie go. 27 lutego 1458 roku czescy właściciele ziemscy jednomyślnie wybrali Jerzego na króla - poparli go nawet zwolennicy Austriaków, nie chcąc sprzeciwiać się powszechnemu ruchowi, dążącemu do wyboru monarchy z ich własnego kraju.
Rok po wyborze Podiebrada, Pius II został wybrany na nowego papieża, a jego ustawiczna wrogość do króla czeskiego okazała się największą przeszkodą w rządach Jerzego. Mimo że odmówił żądaniu papieża, który chciał, by Jerzy zgodził się na zniesienie ugód, to starał się on również wkraść w łaski Rzymu, karząc wszystkich zagorzałych czeskich wrogów papistów. Wszystkie próby Podiebrada do zawarcia pokoju z Rzymem okazały się bezskuteczne, ale śmierć Piusa II przeszkodziła jemu samemu w powołaniu krucjaty przeciw Czechom.
Jego następca jednak okazał się równie zdeterminowanym i zagorzałym wrogiem husytyzmu. Król husycki miał wielu wrogów wśród katolickiej szlachty Czech. Spotkali się oni w Zelenej Horze na Morawach 28 listopada 1465 roku i zawarli pakt przeciwko królowi, wnosząc przeciwko niemu również wiele oskarżeń. Konfederacja była od samego początku istnienia popierana przez papieża, pomimo że Podiebrad, po śmierci Piusa II, próbował negocjacji z nowym - Pawłem II. Zakończyły się one, kiedy Paweł II obraził i znieważył wysłanników króla czeskiego. 13 grudnia 1466 roku Paweł II ekskomunikował Podiebrada i wymówił mu koronę Czech, zakazując jednocześnie wszystkim katolikom posłuszeństwa wobec niego. Cesarz Fryderyk III i król Maciej Węgierski, dawny sojusznik Jerzego, dołączyli do powstania szlachty czeskiej. Król Maciej podbił znaczną część Moraw i został koronowany w ówczesnej ich stolicy, Ołomuńcu, na króla Czech 3 maja 1469 roku. W następnym roku opór Podiebrada był znacznie bardziej skuteczny, jednak jego śmierć z przyczyn naturalnych 22 marca 1471 roku zakończyła wojnę.
Żródła:
"Poczet książąt i królów Czech" - autor: Karczewski Przemysław
Jerzy z Podiebradów w "Księstwo Świdnicko-Jaworskie"
Oleśnica Podiebradów w "Oleśnia"
21-07-2020