Sobiesław I Oldrzych (Udalryk) Przemyślid (urodzony między 1086 a 1087 rokiem, zmarł w Hostinném, 14 lutego 1140 roku) herb
Najmłodszy syn Wratysława II Przemyślida, księcia ołomunieckiego, księcia Moraw, króla Czech i tytularnego króla Polski, margrabiego Łużyc, Miśni i Austrii i Świętosławy Swatawy Piastównej, córki Kazimierza I Karola Piasta, księcia Polski.
Książę Czech od 16 kwietnia 1125 roku do 14 lutego 1140 roku, książę ołomuniecki od 1130 roku do 1135 roku, książę brneński od 1115 roku do 1123 roku i od 1129 roku do 1130 roku, książę znojemski od 1113 roku do 1123 roku i od 1128 roku do 1134 roku.
Około 1123 roku poślubił Adelajdę Arpadównę (urodzona między 1105 a 1107 rokiem, zmarła 15 września 1140 roku), córkę Álmosa "Ślepego" Arpada, księcia Slawonii, księcia Chorwacji, księcia Królestwa Węgier, księcia nitrzańskiego i Predosławy Rurykowiczównej, córkę Światopełka II Michała Izasławicza Rurykowicza, wielkiego księcia kijowskiego.
Brat Brzetysława II, Borzywoja II i Władysława I.
Za młodu znalazł się w Polsce pod opieką księcia Bolesława III "Krzywoustego". W 1107 roku po przejęciu władzy przez Świętopełka udał się wraz z obalonym księciem Borzywojem II na emigrację do Polski. Dwa lata później, po śmierci Świętopełka poparł Borzywoja II i przyprowadził mu na pomoc polskie wojska dowodzone przez Bolesława Krzywoustego. Borzywoj jednak odesłał Polaków do domu. Wkrótce król niemiecki Henryk V wezwał do siebie Borzywoja II i rywalizującego z nim Władysława I, by rozstrzygnąć ich spór. Książęta przybyli do Rokycan koło Starego Pilzna. Tam władca Niemiec uwięził Borzywoja umożliwiając Władysławowi I objęcie władzy. Sobiesław wrócił do Polski. We wrześniu 1110 roku Bolesław Krzywousty najechał na Czechy. W wyprawie wziął udział Sobiesław.
Poparciu księcia zawdzięczał możliwość powrotu do Czech, gdyż w 1111 roku jego starszy brat, panujący wówczas książę Władysław I, wydzielił mu gród Żatec na Morawach. 18 czerwca 1113 Sobiesław I polecił zamordować palatyna Vacka, który doradzał Władysławowi I by uwięził brata. Sobiesław uciekł do Polski tracąc dzielnicę. W 1114 roku wraz z polskim wojskiem najechał na Kłodzko. Prawdopodobnie nie zadowalał się tą skromną dzielnicą, gdyż przy pomocy polskiej zaatakował księcia czeskiego w 1114 roku. Dzięki pośrednictwu Krzywoustego w marcu 1115 roku pojednał się z bratem otrzymując od niego Hradec Králové. Bolesław III "Krzywousty" wymógł na Władysławie I nadanie Sobiesławowi I Hradca. Jeszcze w tym samym miesiącu Władysław I wymienił je na księstwo brneńskie.
W 1123 roku Władysław I pozbawił go księstwa brneńskiego, które przekazał Ottonowi II "Czarnemu" i wygnał Sobiesława I z Moraw. Ten uciekł do Polski, ale nie uzyskał spodziewanej pomocy. Sobiesław I znalazł jednak posłuch w Saksonii, na dworze księcia Lotara z Supplinburga.
Na łożu śmierci Władysław I, pod wpływem matki Świętosławy (Swatawy) i biskupa Ottona z Bambergu umierający Władysław I pojednał się z Sobiesławem, i uczynił Sobiesława I swym następcą. Sobiesław I objął rządy w Czechach w 1125 roku. Udało mu się pokonać pretendenta do tronu w osobie Ottona II "Czarnego", wspartego osobistą wyprawą króla rzymskiego Lotara III z Supplinburga, w bitwie pod Chlumcem koło Teplic 18 lutego 1126 roku, Otto II "Czarny" poległ, zaś Sobiesław I przyjął księstwo Czech w lenno od Lotara III z Supplinburga.
Tradycji stało się zadość i odtąd nic już nie zmąciło najlepszych stosunków z cesarzem Lotarem III z Supplinburga. Sobiesław I był głównym filarem polityki cesarskiej w Europie Środkowej. W 1129 roku odnowił i ponownie ufortyfikował gród w Kłodzku. Rozprawił się z opozycją możnych. Według kroniki Kanonika Wyszehradzkiego, "skazańcy wycierpieli niesłychaną torturę [...] ciasno wpleceni w koło, po wyłupieniu oczu, obcięciu rąk i języka i połamaniu goleni [...]".
W 1130 książę odkrył spisek na swoje życie zawiązany przez biskupa praskiego Menharta (przebywał wówczas w Ziemi Świętej) i księcia Brzetysława (syna Brzetysława II). Większość spiskowców została po procesie stracona, książę Brzetysław został oślepiony. Sobiesław usiłował także bezskutecznie usunąć z urzędu biskupa Menharta.
W 1132 Sobiesław I znalazł się w konflikcie z Bolesławem Krzywoustym. Czeski książę popierał króla węgierskiego Bélę II "Ślepego". Jego rywala Borysa wspierał Krzywousty. Przeciwdziałał polityce księcia Bolesława III "Krzywoustego", mimo że władca Polski był niegdyś jego protektorem. Na zjeździe w Bambergu w lutym 1132 roku Lotar III z Supplinburga przeprowadził tajne rokowania z księciem Sobiesławem I. W 1131, w 1132 i w 1134 roku Sobiesław I dokonał pustoszących najazdów na Śląsk.
15 sierpnia 1135 roku Lotar III z Supplinburga, posiadający od 1134 roku koronę cesarską, wezwał książąt Sobiesława I i Bolesława III "Krzywoustego" na zjazd do Merseburga. Według tendencyjnej relacji czeskiej "Kroniki Kanonika Wyszehradzkiego", cesarz powierzył na zjeździe merseburskim księciu Sobiesławowi I prowadzenie obrad, a ten wykorzystał to do poniżenia księcia polskiego: "Przybył więc Bolesław i gdy się zasiadło w radzie, książę Sobiesław siedział po prawicy cesarza, a z drugiej strony inni książęta, zaś Bolesławowi postawiono stołek naprzeciw cesarza jakby liktorowi".
Konflikt polsko-czeski został jedynie zażegnany przez zawieszenie broni. Pokój został zawarty w Kłodzku w 1137 roku. 30 maja 1137 roku zawarł z Krzywoustym porozumienie, kończące polsko-czeską wojnę o Śląsk. Śląsk pozostał przy Polsce, ziemia kłodzka, Śląsk Opawski i Karniowski przy Czechach. W lutym 1137 roku ustanowił swojego nieletniego syna Władysława księciem ołomunieckim. Planował mu przekazać władzę w Czechach po swojej śmierci. W 1138 roku poparł nowego władcę Niemiec Konrada III.
W 1138 roku starał się zadbać o sukcesję swego syna, Władysława, poprzez uzyskanie dla niego od króla Konrada III nadania Czech w lenno dla syna. Był to pierwszy przypadek, gdy lenno czeskie zostało nadane spodziewanemu następcy za życia jego ojca.
Sobiesław I rozbudował zamek w Wyszehradzie i otaczał opieką tamtejszą kapitułę. Jeden z kanoników napisał cenną kronikę, będącą kontynuacją kroniki Kosmasa. W 1135 roku Sobiesław I zapoczątkował przebudowę zamku na Hradczanach.
Zmarł 14 lutego 1140 roku. Nie udało mu się zapewnić następstwa swemu synowi Władysławowi. Po śmierci Sobiesława I nowym księciem Czech został Władysław II, syn Władysława I.
Około 1120 roku Sobiesław poślubił Adelajdę, córkę węgierskiego księcia Álmosa "Ślepego" Arpada, z którą miał księcia Wacława II, który objął władzę dopiero w 1191 roku, oraz Sobiesława II, a który w 1173 roku objął władzę w Czechach.
Żródła:
"Poczet książąt i królów Czech" - autor: Przemysław Jaworski
"BIOGRAMY KSIĄŻĄT I MARGRABIÓW MORAW" - autor: Przemysław Jaworski
Sobiesław I Przemyślida w "Wikipedia"