Filip III "Śmiały" Robertyng-Capet (urodzony w Poissy, 1 maja 1245 roku, zmarł w Perpignan, 5 października 1285 roku) herb
Syn Ludwika IX "Świetego" Robertyng-Capet, króla Francji, hrabiego de Carcassonne, de Bezieres, de Nimes, de Perche, de Mâcon i de Boulogne i Małgorzaty Berenger Guilhemid-Sunifred z Urgel Prowansalskiej, córki Rajmunda Berengara IV z Urgel, hrabiego Prowansji, Barcelony i de Forcalquier.
Król Francji i hrabia Chartres od 25 sierpnia 1270 roku do 5 października 1285 roku. Hrabia Guines od 1281 roku do 5 października 1285 roku, hrabia Prowansji i Tuluzy od 21 sierpnia 1271 roku do 5 października 1285 roku.
W Clermont-Ferrand 28 maja 1262 roku poślubił Izabelę Sunifred-d'Urgel-Cerdagne (Cerdana) (urodzon w 1247 roku, zmarła Cosenza w Kalabrii, 28 stycznia 1271 roku), córkę Jakuba I Sunifred-d'Urgel-Cerdagne (Cerdana), króla Aragonii, hrabiego Barcelony, seniora de Montpellier i des Balearów, króla Walencji, hrabiego de Cerdagne i de Roussillon i Yolande Arpadównej, córki Andrzeja II Arpada, króla Węgier. W Vincennes 21 sierpnia 1274 roku poślubił Marię Pépinnide-Caroling-Reginar z Louvain (Leuven) Brabancką (urodzona w Louvaine, 13 maja 1225 roku, zmarła w Murel, 12 stycznia 1321 roku), córkę Henryka III Pépinnide-Caroling-Reginar, księcia Brabancji i Adelaide (Alix) Robertyng-Capet-Bourgogne, córki Hugona IV Robertyng-Capet-Bourgogne, księcia Burgundii, hrabiego de Chalon i d´Auxonne, seniora de Charolais, tytularnego króla Tessaloniki.
Jako młodszy syn Ludwika IX, Filip nie był przeznaczony do rządów królestwem, ale śmierć jego starszego brata księcia Ludwika w 1260 roku przypięczętowano jego los. Miał wtedy piętnaście lat został domniemanym nastepcą tronu. Był łagodnego charakteru, uległy, nieśmiały, prawie uzależniony od silnych osobowości swoich rodziców.
Jego matka Małgorzata wymusiła na nim obietnicę, iż będzie uzależniony od jej opieki, aż do trzydziestego roku życia, ale jego ojciec król Ludwik nakazał odwołanie tej przysięgi przez papieża i zajął się edukacją swojego syna. Tak więc, papież Urban IV 6 czerwca 1263 roku odwouje przysięgę, a król od 1268 roku ustanawia nauczyciela, w osobie Pierre de La Brosse. Edukacją Filipa zajmuje się również Guillaume d'Ercuis, który tekże zostaje jego kapelanem i nauczycielem do jego syna, przyszłego króla Filipa IV.
Towarzyszył swojemu ojcu w ostatniej krucjacie do Tunezji w 1270 roku, zostawiając we Francji Radę Regencyjną: Mathieu de Vendôme i Simon II Clermont-Nesle, hrabiego Clermont, których miał także danej pieczęć królewska. Jego ojciec zmarł w Tunisie 25 sierpnia 1270 roku i tam Filip został ogłoszony królem Francji jako Filip III w wieku 25 lat. Przydomek "Śmiały" nadano mu dzięki jego nieustraszoności w czasie bitwy i sposobie jazdy na koniu - nie bazując na jego charakterze. Filip podporządkowywał się autorytetom, najpierw wielkiego szambelana i głównego doradcy Pierre de la Brosse, którego jednak w 1278 roku skazał na powieszenie, a następnie stryja Karola I Andegaweńskiego.
W czasie swego panowania znacznie rozszerzył domenę królewską. Po śmierci stryja Alfonsa w 1271 roku odziedziczył hrabstwo Tuluzy, Poitou i Owernię, a w 1283 roku po swym bracie Piotrze - Perche i hrabstwo Alencon. Spośród tych ziem przekazał w darze papieżowi Grzegorzowi X region Comtat-Venaissin. W latach 1274-1284 zakupił hrabstwa Nemours i Chartres. W wyniku małżeństwa następcy tronu Filipa IV z Joanną, dziedziczką królestwa Nawarry i hrabstwa Szampanii w 1184 roku, rozszerzył swe wpływy także na te ziemie. W okresie 'wielkiego bezkrólewia" w Niemczech w latach 1256-1273, podnoszono kandydaturę Filipa III do tronu cesarskiego.
W drodze dziedziczenia, zaborów, zdobyczy wojennych i związków, Filip III dąży stale do rozszerzenia domeny królewskiej i umocni swojej władzy. Po wstąpieniu na tron Filip upoważnił Karola I do rozpoczęcia negocjacji z emirem zakończone 28 października 1270 roku między królami Francji, królem Sycylii, królem Nawarry i baronami z jednej strony, a kalifem Tunisu z drugiej strony - aby zakończyć krucjatę - sam w tym czasie wrócił do Francji. Filip III pojawia się w Paryżu 21 maja 1271 roku, i tego samego dnia przyjmuje hołd od książąt, szlachty i mieszczan. Następnego dnia odbył się pogrzeb ojca. Nowy król został koronowany w Reims 12 sierpnia 1271 roku.
W trakcie powrotu do kraju w Kalabrii, żona króla, Izabela Aragońska, będąc w ciąży z piątym dzieckiem, jadąc konno towarysząc mężowi, niefortunnie upada z konia. Łamie kręgosłup, który powoduje poronienie. Królowa umiera w strasznych bólach w Cosenza. 21 sierpnia we Włoszech, wracając z krucjaty, również umiera stryj Filipa - Alfons, hrabia Poitou, Tuluzy i Owernii. Filip odziedziczył jego ziemie i włączył do domeny królewskiej, a z części Owernii stworzył późniejsze Księstwo Owernii. W okresie jego panowania domena królewska powiększyła się również o terytorium hrabstw Chartres, Nemours, Perche i Alençon. Przejął władzę nad znajdującym się dotąd pod panowaniem królów Majorki miastem Montpellier na wybrzeżu Morza Śródziemnego. W 1279 roku na mocy traktatu z Amiens przekazał Agen, Saintonge i Ponthieu królowi Anglii Edwardowi I.
W 1284 roku zapewnił swemu najstarszemu synowi Filipowi sukcesję w hrabstwie Szampanii i w Królestwie Nawarry, zamieszkanym przez Basków, żeniąc go z dziedziczką tych ziem, Joanną. Król umocnił również swój stan posiadania w Lotaryngii, kosztem Cesarstwa Rzymsko-Niemieckiego.
Pod koniec swego panowania zaangażował się on w spór andegaweńsko-aragoński. Na Sycylii w 1282 miał miejsce bunt w miastach przeciwko francuskim urzędnikom jego stryja, Karola I Andegaweńskiego, co skończyło się ich masakrą. Przeszła ona do historii pod nazwą "nieszpory sycylijskie", gdyż miała miejsce, gdy kościelne dzwony wzywały na nieszpory w poniedziałek wielkanocny.
W konsekwencji "nieszporów sycylijskich" władzę nad Sycylią przechwycił król Aragonii, Piotr III "Wielki". Papież Marcin IV wezwał wówczas Filipa III do poprowadzenia krucjaty przeciw Aragonii (papiestwo uznawało bowiem Sycylię za swoje lenno), ogłosił detronizację Piotra III i przekazał koronę aragońską młodszemu synowi Filipa, Karolowi.
"Krucjata aragońska", podjęta w 1285 roku, była porażką militarną, a armia francuska została zdziesiątkowana przez epidemię dyzenterii. Filip III zmarł na febrę w Perpignan podczas odwrotu 5 października 1285 roku. Następcą został jego syn Filip IV "Piękny".
Był pierwszym królem Francji, któremu dokonano podziału ciała po jego śmierci (Corporis delaceratio "podział ciała"). Został podzielony na cztery części: jego ciało zostanie wysłana do katedry w Narbonne i jego wnętrzności do opactwa Bożego Narodzenia w Normandii, kości do nekropoli królewskiej w Saint Denis, a serce umieszczono u dominikanów w Paryżu. Ta praktyka, choć zakazana przez dekretal papieski Bonifacego VIII wydanego w 1299 roku, został przejęty przez królów i królowych z dynastii Kapetyngów.
Na mocy traktatu z Corbeil, zawartym 11 marca 1258 roku pomiędzy Jakubem I królem Aragonii i ojciecem Filipa, królem Ludwkiem IX, Filip ożenił się w 1262 roku z Izabellą Aragońską w Clermont. Ślubu dokonał arcybiskup Rouen, Odon Rigaud.
W opinii historyków uchodzi za władcę przeciętnego, ulegającego wpływom drugiej żony, Marii, i stryja, Karola Andegaweńskiego. Znaczną rolę w rządzeniu państwem odgrywali urzędnicy, których działalność wzmocniła władzę królewską i usprawniła administrację. Za niewątpliwy sukces Filipa III należy uznać znaczne powiększenie domeny królewskiej.
Żródła:
Filip III Śmiały w "WikipediA"
Philippe III de France w "WikipediA" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
FILIP III ŚMIAŁY w "Władcy Francji"
"Słownik władców Europy średniowiecznej" - pod redakcją Józef Dobosza i Macieja Serwańskiego
Philippe III le Hardi w "Geneall" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
29-06-2024
12-10-2020
26-04-2020