Ludolfingowie (niem. Liudolfinger) - inne nazwy: OTTOŃSKA DYNASTIA , SASKA DYNASTIA, dynastia władców Niemiec panujących w latach 866-1024 i cesarzy, panujących w Świętym Cesarstwie Rzymskim w latach 962-1024.
Założycielem dynastii był Ludolf (zmarł w 866 roku) książę Saksonii), który uzyskał godność książęcą w zdobytej na Sasach Ostfalii. Od jego imienia pochodzi nazwa dynastii, zwanej także czasami saską. Jego córka wyszła za mąż za syna Ludwika Niemca, Ludwika "Młodszego". W czasie narastającego zagrożenia ze strony Węgrów, gdy dochodziło we wschodniej części państwa karolińskiego do wykształcenia się księstw plemiennych, synowie Liudolfa, Bruno (zmarł w 880 roku), przewodzący wojskom saskim przeciw Normanom, a przede wszystkim Otto "Dostojny" (880-912), zostali uznani przez Sasów za książąt (herzogów) całej Saksonii. Ottonowi, który był jedną z pierwszoplanowych postaci w otoczeniu królów Arnulfa i Ludwika "Dziecię", zaoferowano nawet w 911 roku koronę, ale z powodu swojego podeszłego wieku nie przyjął jej. Natomiast za jego radą wybrano na króla Konrada I. Syna Ottona "Dostojnego", Henryka, możni sascy wybrali w 912 roku na księcia Saksonii. Popadł on w ostry konflikt z Konradem I, który usiłował odebrać mu lenna w Turyngii, ale w końcu musiał uznać niezależną pozycję Saksonii w Niemczech. Wybór Henryka na króla Niemiec w 919 roku - dość niejasno oświetlony w źródłach - usadowił Ottonów na tronie niemieckim na ponad jedno stulecie. W późniejszej historiografii, reprezentującej saski punkt widzenia (kronika saska Widukinda z Korwei, X wieku), wybór Henryka I interpretowany był jako rezultat przeniesienia dotychczasowych sukcesów plemienia Franków na księcia saskiego i Sasów, czego widomym znakiem miały być pierwsze zwycięstwa Henryka w walce przeciw plądrującym Niemcy Węgrom. Wstąpienie na tron dynastii ottońskiej równało się przesunięciu centrum państwa znad środkowego Menu daleko na wschód, bo aż nad Łabę. Dynastię ottońską można traktować jako pierwszą dynastię niemiecką. Po Henryku I podzieliła się ona na dwie gałęzie wywodzące się od jego synów: Ottona I i Henryka, księcia Bawarii (zmarł w 955 roku).
Wnuk Ludolfa Henryk I "Ptasznik" (zmarł w 936 roku) został wybrany w 919 roku na króla niemieckiego. Jego syn Otton I "Wielki" (zmarł w 973 roku) w 962 roku został koronowany na cesarza. Niektórzy historiografowie uważają tę datę za początek Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
Ostatnim z głównej linii był Otton III (zmarł w 1002 roku). Dążył do stworzenia uniwersalistycznego imperium obejmującego wszystkie kraje chrześcijańskiej Europy. Władca słowiańskiej części wg tej koncepcji miał być polski książę Bolesław I "Chrobry". Spotkał się z nim przy okazji pielgrzymki do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie w 1000 roku. Ustanowiono tam (w porozumieniu z papieżem) m.in. samodzielną organizację kościelną z arcybiskupstwem w Gnieźnie.
Po śmierci Ottona III tron przejął Henryk II "Święty" z linii bawarskiej. Boczna linia rodu panowała w Bawarii w latach 947-1017 (z przerwami). Wywodziła się od Henryka I, brata cesarza Ottona I. Henryk IV (zmarł w 1024 roku) został wybrany na króla niemieckiego jako Henryk II (od 1014 roku). Wraz ze śmiercią jego brata Brunona, biskupa Augsburga w 1029 roku wygasła dynastia. Tron niemiecki przypadł dynastii salickiej.
Długiemu panowaniu dynastii Ottonów sprzyjała wprowadzona przez Henryka I zasada niepodzielności państwa między synów i desygnowanie lub koronacja następców już za życia władcy. Mimo to dochodziło w jej łonie do buntów, np. syna Ottona I, Liudolfa (zmarł w 957 roku), oraz Henryka "Kłótnika" z linii bawarskiej (zmarł w 995 roku), którego długoletnie starania o koronę uwieńczone zostały nawet wybraniem go na króla w 983 roku. Najpoważniejszym zagrożeniem dla dynastii byli jej niezadowoleni członkowie, którzy zbrojnie próbowali dochodzić swoich "praw" lub ogniskowali tendencje separatystyczne księstw plemiennych, nadanych im z myślą o ściślejszym związaniu z monarchą. Po bezpotomnej śmierci Ottona III w 1002 roku godność królewska przeszła w ręce Henryka II, syna Henryka "Kłótnika". Na nim wymarła dynastia ottońska w linii męskiej, ale poprzez małżeństwo córki Ottona I, Liudgardy (zmarła w 955 roku), następna dynastia panująca w Niemczech, saska, była spokrewniona z Liudolfingami i cechą charakterystyczną panowania Ottonów, zwłaszcza od Ottona I, było oparcie się na Kościele, który był na tyle ściśle związany z monarchią, że można wręcz mówić o ottońskim Kościele państwowym. Nie bez znaczenia dla zawiązania się ścisłego sojuszu Kościoła niemieckiego z Ottonami było to, iż brat Ottona I, Bruno, był od 953 roku arcybiskupem Kolonii I nawet w okresie największych buntów przeciw Ottonowi stał wiernie po jego stronie. Osoba Bruna reprezentuje typowy dla czasów ottońskich przykład biskupa, będącego jednocześnie w służbie Kościoła i państwa. W zamyśle Ottonów Kościół miał stanowić znaczną przeciwwagę dla władzy pozostałych książąt plemiennych. Do największych osiągnięć dynastii należy odnowienie cesarstwa przez Ottona I w 962 roku i utrzymanie godności cesarskiej przez jego następców, co w końcu doprowadziło do związania cesarstwa z Niemcami aż do 1806 roku. Za rządów Ottonów nastąpiło ostateczne ukształtowanie się państwa niemieckiego i przesunięcie jego środka ciężkości do Saksonii, która nigdy nie należała do karolińskiego rdzenia i posiadała silną własną tradycję. Wraz z konsolidacją państwa postępowało odrodzenie kulturalne - można nawet mówić o "renesansie ottońskim". Dzięki pochodzącej z Biznacjum Teofano, żonie Ottona II, kultura bizantyńska stała się ponownie obecna na łacińskim Zachodzie. Wzrósł poziom wykształcenia wyższego kleru, który wprzęgnięty został w aparat administracyjny państwa.
Przedstawiciele dynastii:
Władcy Saksonii i Niemiec:
Ludolf, graf wschodniej Saksonii, zm. 866
Bruno, graf wschodniej Saksonii 864-880, syn Ludolfa
Otto I "Znakomity", książę Saksonii 880-912, syn Ludolfa
Henryk I "Ptasznik", książę Saksonii 912-936, król Niemiec 919-936, syn Ottona I "Znakomitego"
Otto I "Wielki", książę Saksonii i Turyngii od 936, król Niemiec od 936, król Włoch od 961, cesarz 962-973, syn Henryka I
Otto II, król Niemiec i król Włoch od 961, cesarz 973-983, syn Ottona I
Otto III, król Niemiec od 983, cesarz 996-1002, syn Ottona II
Henryk II "Święty" - książę Bawarii (jako Henryk IV) od 995, król Niemiec i król Włoch od 1002, cesarz 1014-1024, prawnuk Henryka "Ptasznika"
Książęta Bawarii:
Henryk I 947-955, syn Henryka "Ptasznika"
Henryk II "Kłótnik" 955-976, syn Henryka I
Otton I "Szwabski" 976-982, wnuk cesarza Ottona I
Henryk III "Młodszy" 983-985 (spoza dynastii)
Henryk II "Kłótnik" 985-995 (ponownie)
Henryk IV 995-1005, syn Henryka II "Kłótnika" (późniejszy król i cesarz Henryk II)
Książęta Szwabii:
Ludolf 948-957 (syn Ottona I "Wielkiego")
Otto I 973-982 (syn)
Żródła:
"Słownik dynastii Europy" - pod redakcją Józefa Dobosza i Macieja Serwańskiego
Ludolfingowie w "Wikipedii"