Jutta (Gutta, Bona) Habsburżanka (urodzona na zamku w Rheinfeld 13 marca 1271 roku, zmarła w Pradze 18 czerwca 1297 roku) herb

Córka Rudolfa I (IV) Habsburga króla Niemieckiego, księcia Austrii, Styrii, hrabiego von Habsburg i von Kyburg i Gertrudy Anny Hohenzollern von Zollern-Hohenberg, córki Burcharda V (VIII) Hohenzollern von Zollern, hrabiego von Hohenberg i Mechtyldy von Tübingen, córki Rudolfa II, hrabiego palatyna Tübingen.

W styczniu 1279 roku poślubiła (pro futuro), a w Chebie 24 stycznia 1285 roku (per procuro) Wacław I Przemyślida (urodzony 17 września 1271 roku, zamordowany na Starym Mieście w Pradze 21 czerwca 1305 roku) króla Czech, wielkiego księcia krakowskiego, późniejszego króla polskiego.

Gutta, dziewiąte z dziesięciorga dzieci landgrafa Górnej Alzacji Rudolfa I, urodziła się w 1271 roku na zamku w Rheinfelden.

Siedem lat później Rudolf (od 1273 roku król niemiecki) zadał ostateczną klęskę swemu głównemu rywalowi do korony i tytułu cesarza rzymskiego, władcy Czech Przemysłowi II Ottokarowi, który poległ w krwawej bitwie pod Suchymi Krutami. Zwycięski Rudolf zawładnął opanowaną przez Przemysła spuścizną po wyga­słej austriackiej dynastii Babenbergów, a w rękach syna i następcy czeskiego władcy, siedmioletniego Wacława, pozostawił jedynie dziedziczne Czechy i Morawy. Regencję powierzył margrabiemu brandenburskiemu Ottonowi V Wysokiemu. Z drugiej jednak strony, licząc na umocnienie własnych wpływów w okrojonym pań­stwie Przemyślidów, w tym samym jeszcze roku zawarł z wdową po Przemyśle, królową Kunegundą, układ, w którym przewidział mał­żeństwo Wacława ze swą najmłodszą córką - rówieśnicą czeskiego królewicza - Gutą.

Pięć lat rządów Ottona V zapisało się w dziejach Czech jako tak zwane złe dni - okres dzikiej anarchii i bezprzykładnego wyzysku kraju, w którym brandenburscy urzędnicy margrabiego prześciga­li się z miejscowym możnowładztwem. Przyszły mąż Guty spędził je jako nieformalny zakładnik, a w gruncie rzeczy więzień Ottona, który wywiózł go z Czech i trzymał pod kluczem w Berlinie. W 1283 roku margrabia za sowitą opłatą zrzekł się praw do regen­cji czeskiej, co umożliwiło dwunastoletniemu Wacławowi powrót do Pragi. Opiekę nad nim prze;jęła formalnie matka, Kunegunda, a w praktyce jej kochanek i faktyczny władca państwa Zawisza z Falkensteinu, którego królowa poślubiła trzy lata później.

W roku 1285 najwyraźniej zaniepokojony wzrostem wpływów niechętnego mu Zawiszy, Rudolf I nadał czternastoletniemu Wac­ławowi w lenno Czechy. Tym samym oficjalnie uznał monarchę czeskiego za mężczyznę pełnoletniego, co potwierdził, żeniąc go z Gutą, zgodnie z porozumieniem zawartym wcześniej z Kune­gundąˇ Niewykluczone zresztą, że parł do tego małżeństwa, po­nieważ spodziewał się, że chorowity Wacław może rychło zejść z te­go świata, co otworzyłoby przed Habsburgami szanse na sukcesję tronu czeskiego. Czas zatem naglił.

Ślub Wacława z Habsburżanką odbył się w Egerze. Ze strony Rudolfa była to wyraźna demonstracja poli­tyczna, jednoznaczny sygnał dezaprobaty króla niemieckiego dla tego, co dzieje się w Czechach. Na uroczystości ślubne nie został zaproszony Zawisza, co trudno odczytać inaczej niż jako świadomy afront wobec faktycznego regenta tego kraju, a zaraz po ich za­kończeniu Rudolf zabrał córkę z powrotem na swój dwór - co sta­nowiło policzek już nie tylko dla ambitnego pana na Falkenstei­nie, ale i królowej Kunegundy. A zarazem ostrzeżenie dla obojga, by nie ważyli się sami myśleć o tronie - kosztem praw czternasto­letniego zięcia króla niemieckiego.

Żony Wacław doczekał się w Pradze dopiero dwa lata później.

Do tego czasu wiele zdążyło się tam już zmienić - we wrześniu 1285 roku zmarła nagle Kunegunda, a to oznaczało wyraźne za­chwianie pozycji wszechwładnego dotąd Zawiszy. Przyjazd Guty podkopał ją jeszcze bardziej. Młoda królowa rozpaliła w chorobli­wie egzaltowanym Wacławie jeśli już nie miłość, to z całą pewno­ścią płomienną namiętność: w ciągu dziesięciu lat wspólnego po­życia urodziła mężowi aż dziesięcioro dzieci, innymi słowy - co rok była w ciąży. Nic więc dziwnego, że szybko. zdobyła znaczny wpływ na króla, co pomogło jej wywiązać się z powierzonej przez ojca mi­sji - zniechęcić Wacława do zdecydowanie wrogiego Habsburgom Zawiszy z Falkensteinu i skłonić go do politycznego zbliżenia z te­ściem Rudolfem i szwagrem Albrechtem austriackim. Guta znala­zła zresztą w stolicy wymownego sojusznika w osobie biskupa pra­skiego Tobiasza, co dodatkowo ułatwiło jej zadanie.

Wspólne wysiłki obojga nie pozostały bez skutku: w marcu 1288 roku doszło do brzemiennego w konsekwencje zjazdu króla Wacława z Albrechtem. Podczas rokowań toczonych w Znojmie książę Austrii zdołał przekonać swego rozmówcę do zasadniczej reorientacji czeskiej polityki zagranicznej: porzucenia popiera­nych przez Zawiszę z Falkensteinu zamiarów powrotu do ekspansji na Południe, ku wybrzeżu adriatyckiemu, i skierowania jej na Pół­noc - w stronę ziem polskich, których książęta zbierali właśnie siły do zbliżającej się nieuchronnie rywalizacji o sukcesję po Leszku Czarnym. Gucie więc, w jakiejś przynajmniej mierze, zawdzięcza­my rokujące zrazu wielkie nadzieje, choć - jak się miało okazać­efemeryczne zjednoczenie większości ziem polskich pod berłem Przemyślidów.

Zmarła w Pradze, niedługo po wydaniu na świat kolejnej córki - Guty, gdzie została pochowana w katedrze. Z dziesięcior­ga dzieci królewskiej pary do lat dojrzałych dożyło zaledwie troje: urodzony w 1289 roku syn Wacław, następca ojca na tronie cze­skim, i dwie córki - Anna oraz Elżbieta. Obie miały z czasem zo­stać królowymi Czech.

Guta i Wacław II mieli dziesięcioro dzieci:

Przemysła (urodzony 6 maja 1288 roku, zmarł 19 listopada 1288 rou),

Wacława III (urodzony 6 października 1289 roku, zmarł 4 sierpnia 1306 roku), król czech, Polski i Wegier,

Agnieszkę (urodzona 6 października 1289 roku, zmarła w 1296 roku), żona Ruprechta z Nassau, syna króla niemieckiego Adolfa z Nassau,

Annę (urodzona 15 października 1290 roku, zmarła 3 września 1313 roku), żona Henryka, księcia Karynckiego,

Elżbietę (urodzona 20 stycznia 1292 roku, zmarła 28 września 1330 roku), żona Jana Luksemburskiego,

Gutę (urodzona 4 marca 1293 roku, zmarła 3 sierpnia 1294 roku),

Jana (urodzony 26 lutego 1294 roku, zmarł 1 marca 1294 roku),

Jana (urodzona 21 marca 1295 roku, zmarła 6 grudnia 1296 roku),

Małgorzatę (urodzona 21 lutego 1296 roku, zmarła 8 kwietnia 1322 roku), żona Bolesława III "Hojnego, Szczodrego, Rozrzutnego", księcia legnicko-brzeskiego.

Gutę (urodzona 21 maja 1297 roku, zmarła 21 maja 1297 roku lub niedługo później).


Żródła:

"Małżeństwa królewskie - Piastowie" - Jerzy Besala,

"Poczet królów i książąt polskich" - Marek Urbański,

"Poczet królowych i żon władców polskich" - Marek Urbański,

"Poczet polskich królowych i księżnych" - Zbigniew Satała,

"Poczet polskich królowych, księżnych i metres" - Zbigniew Satała,

"Polskie królowe" - Edward Rudzki (tom. I).


Guta von Habsburg "Kobiety w polityce"


Guta von Habsburg w "Wikipedia"