Napoleon I Bonaparte (Buonaparte) (urodzony w Ajaccio 15 sierpnia 1769 roku, zmarł w Longwood na Wyspie Św. Heleny 5 maja 1821 roku) herb
Syn Karola Bonapartego adwokata z Ajaccio i Marii Letycji Ramolino.
9 listopada 1799 roku został I konsulem Francji, a w 1802 roku otrzymał ten urząd w dożywocie. W 1802 roku ogłosił się prezydentem republiki włoskiej. Cesarz Francuzów od 18 maja 1804 roku do 11 kwietnia 1814 roku i od 20 marca do 22 czerwca 1815 roku oraz król Włoch od 1815 do 1814 roku. Władca Elby od 6 kwietnia 1814 roku do 1 marca 1815 roku. Protektor Związku Reńskiego od 25 lipca 1806 roku do 19 października 1813 roku.
Wziął ślub cywilny w Paryżu 9 marca 1796 roku i religijny w Pałacu de Tuileries 30 października 1804 roku (rozwiedli się w 1809 roku, z czego w 1810 roku otrzymał religijny rozwód udzielony przez papieża) z Marią Józefiną Różą Tascher de la Pagerie (urodzona w Trois-Ilets, Martinique 24 czerwca 1763 roku, zmarła w Rueil-Malmaison 29 maja 1814 roku), córką Józefa Tascher de la Pagerie. 11 marca 1810 roku zawarł ślub per procura w Hofburgu, a ślub pro futuro cywilny zawarł w Sant Cloud 1 kwietnia 1810 roku, a religijny w Luwrze 2 kwietnia 1810 roku z Marią Ludwiką Habsburg-Baudemont-Vaudémont-Lotaryńską (urodzona w Wiedniu 12 grudnia 1791 roku, zmarła w Parmie 17 grudnia 1847 roku) księżną Parmy, Piacenzy i Guastalli, córkę Franciszka I (II) Habsburg-Baudemont-Vaudémont-Lotaryńskiego cesarza Rzymskiego Narodu Niemieckiego, cesarza Austrii i Marii Teresy Capet-Bourbon-Vendôme-Two Siciles.
W 1786 roku ukończył w stopniu podporucznika artylerii wyższą szkołę wojskową w Paryżu. Po wybuchu rewolucji francuskiej w 1789 roku walczył wraz z korsykańskim przywódcą Paoli Pasqale o wyzwolenie rodzinnej wyspy spod panowania francuskiego. W 1793 roku powrócił do Paryża, nawiązał kontakt z Maksymilianem Robespierrem i wstąpił do armii rewolucyjnej. Odznaczył się w czasie oblężenia Tulonu. W 1794 roku po upadku jakobinów wydalony z wojska i przez pewien czas więziony.
Kampania włoska
W 1795 roku za Dyrektoriatu przywrócony do służby wojskowej. Stłumił zamieszki rojalistyczne i objął dowództwo nad wojskami wewnętrznymi. W 1796 roku już jako generał dywizji objął dowództwo armii francuskiej we Włoszech. Pobił wojska sardyńskie, następnie austriackie, opanował Lombardię i zmusił Austrię do zawarcia pokoju w Campo Formio (1797). W tym samym roku pokonał armię papieską i wyznaczył papieżowi Piusowi VI bardzo wysoką kontrybucję.
Wyprawa do Egiptu
W 1798 roku podjął wyprawę do Egiptu, zajął Aleksandrię i Kair, jednakże klęska zadana flocie francuskiej przez flotę angielską pod Abu Kir (1798) uniemożliwiła powrót jego wojsk do Francji.
Objęcie władzy
W 1799 roku pozostawił swą armię w Egipcie, powrócił do Francji i dokonał zamachu stanu 18 brumeire'a (9 listopada) obalając Dyrektoriat i ogłaszając się pierwszym konsulem. W 1800 roku odniósł zwycięstwo nad wojskami II koalicji pod Marengo. Równoczesny sukces Jean Victor Moreau pod Hohenlinden doprowadził do podpisania traktatu pokojowego z Austrią w Lunéville.
Koronacja Napoleona na cesarza Francji
W 1802 roku zawarł traktaty pokojowe z Rosją i Anglią. Obwołany dożywotnim konsulem we Francji, ogłosił się prezydentem republiki włoskiej. W 1804 roku koronował się na cesarza Francji. W 1805 roku został królem Włoch. Toczył uporczywe walki z państwami III koalicji (Austria, Anglia, Rosja, Królestwo Neapolu). Przegrane bitwy koalicji pod Ulm i Austerliz doprowadziły do rozbicia jedności sojuszników. W tymże roku wkroczył do Wiednia, zmuszając Austrię do pośpiesznego zawarcia pokoju w Preszburgu (Bratysławie). Utworzył Związek Reński sprzymierzony z Francją, skierowany przeciw Austrii.
Pokój w Tylży i utworzenie Księstwa Warszawskiego
W 1806 roku pokonał Prusy pod Jeną i Auerstedt , opanował ziemie polskie znajdujące się pod zaborem pruskim. Nie mając sił na inwazję wysp brytyjskich wydał dekret o blokadzie kontynentalnej Anglii. W 1807 roku odniósł dalsze zwycięstwa nad siłami prusko-rosyjskimi pod Iławą i Frydlandem, które doprowadziły do podpisania pokoju w Tylży . Z ziem byłego zaboru pruskiego utworzył Księstwo Warszawskie, mające stanowić zaplecze surowcowe i polityczno-militarne Francji.
Przy współudziale Hiszpanii opanował Portugalię. W 1808 roku wprowadził na tron hiszpański swego brata, co stało się przyczyną powstania antyfrancuskiego (1808-1814).
W 1809 roku po ponownym wystąpieniu Austriaków pokonał armię austriacką pod Wagram i zawarł traktat pokojowy w Schönbrunn. W 1810 roku zdetronizował w Holandii swego brata Ludwika i włączył ten kraj do Francji. Dla pozyskania sojusznika ożenił się z Marią Ludwiką , córką cesarza Franciszka II, po uzyskaniu rozwodu z Józefiną de Beauharnais.
Wyprawa na Moskwę
W 1812 roku rozpoczął wojnę z Rosją. Mimo zwycięstwa pod Borodino i zajęcia Moskwy wyprawa Napoleona zakończyła się odwrotem Wielkiej Armii, wkroczeniem wojsk rosyjskich na ziemie Księstwa Warszawskiego, do Prus i Niemiec. W 1813 roku pomimo zwycięstw armii francuskiej pod Lützen, Budziszynem i Dreznem przewagę militarną uzyskała koalicja antynapoleońska. W bitwie narodów pod Lipskiem Napoleon poniósł decydującą klęskę.
W 1814 roku Paryż poddał się wojskom sprzymierzonych. Zrezygnował z tronu i zachowując tytuł cesarza udał się na wyspę Elbę.
Sto dni Napoleona
W 1815 roku, wykorzystując niezadowolenie Francuzów z rządów Ludwika XVIII, powrócił 20 marca na czele nielicznej armii do Paryża i przejął władzę (sto dni). Pokonany przez wojska francusko-angielskie pod Waterloo 18 czerwca, zmuszony zrzec się tytułu cesarza. Internowany i zesłany na Wyspę Świętej Heleny, gdzie zmarł.
W polityce wewnętrznej wprowadził liczne reformy, mające doprowadzić do wzmocnienia władzy cesarskiej, reorganizacji i centralizacji administracji państwowej, uporządkowania finansów i uzdrowienia waluty oraz zmiany systemu prawnego. Poparł założenie Banku Francji (1800), zawarł konkordat z papieżem (1801), narzucił Francji nową konstytucję (1802) i wprowadził (1804) nowy kodeks cywilny zwany Kodeksem Napoleona (Napoleona kodyfikacje).
Śmierć
Napoleona nie otruto na Wyspie św. Heleny. Przez lata podejrzewano, że umarł z powodu otrucia związkami arsenu. Po śmierci w organizmie ślady arszeniku wykryć jest trudno, ale trucizna pozostawia ślad we włosach. W nich znajduje się siarka, z którą łączy się toksyna. W latach 60-tych XX wieku przeprowadzono badania, z których wynikało, że Napoleona podtruwano przez ostatnich pięć lat życia, bo z takiego okresu pobrano próbki włosów.
Teraz naukowcy z Włoch zbadali włosy cesarza z innych okresów jego życia. Okazało się, że przez cale życie stężenie trucizny kilkadziesiąt razy przekraczało normę. Przebadano również włosy jego żony Józefiny i syna Napoleona II, u nich arszeniku było równie dużo.
W tych czasach arsen był modnym lekarstwem - zarówno jako środek tonizujący, jak i lek na poprawę metabolizmu czy potencji seksualnej. Związki arsenu były w klejach i farbach. A trucizna nie jest śmiertelna, jeśli organizm przyzwyczajany jest do niej stopniowo. Tak najwyraźniej było w przypadku Napoleona i jego rodziny.
Przed rokiem zespół naukowców ze Szwajcarii, z Kanady i ze Stanów Zjednoczonych przedstawił dowody na to, że prawdziwą przyczyną śmierci Bonapartego mógł być rak żołądka. Ta sama choroba zabiła siostrę, brata i ojca Napoleona. Napoleon jadł za dużo soli, a za mało świeżych owoców i warzyw, co zapewne stało się przyczyną wrzodów żołądka i śmierci.
Żródła:
Napoleon I "w Wiem"