Wyszesława (Wiaczesława, Wieszesława) Rurykowiczówna (urodzona około 1039 roku, zmarła po 7 stycznia 1089 roku) herb
Prawdopodobnie córkę Światosława II Rurykowicza, księcia czernihowskiego i zapewne Cylicji.
Przed 1069 rokiem poślubiła Bolesław II "Śmiały, Szczodry" Piasta (urodzony około 1042 roku, zamordowany w Osijek, Chorwacja, Węgry 22 marca 1081 roku) króla Polski.
Niestety, do naszych czasów przetrwały o niej wiadomości więcej niż skąpe. Nawet jej imię jest niepewne. Podał je tylko ruski latopis: "Tego roku wydana Wyszesława, córka Światoslawa czernihowskiego, za Bolesława polskiego". Piszący kronikę w cztery wieki po śmierci Śmiałego Jan Długosz nazywał ją Wiaczesławą lub Wiszesławą. Większość współczesnych historiografów kwestionuje jednak to imię.
Ożenek Bolesława "Śmiałego" na Rusi był z pewnością wynikiem zarówno polityki jego ojca, jak i kontaktów rodzinnych matki, Rurykowiczówny z Kijowa. Przyjmuje się, że Wyszesława była córką Światosława, jednego z synów Jarosława Mądrego, który umierając podzielił Ruś na dzielnice i ojcu Wyszesławy dostało się księstwo czernihowskie. Potem osiadł nawet w Kijowie i przez cztery lata do 1076 roku sprawował władzę jako senior.
Ślub księżniczki z Bolesławem musiał odbyć się przed 1069 rokiem, gdyż wtedy właśnie urodził się ich jedyny syn Mieszko. Podczas rozlicznych wypraw ojca matka i syn przebywali razem z Dobroniegą - matką Bolesława i ciotką Wyszesławy - w Krakowie, który już za Kazimierza zwanego "Odnowicielem" stał się stolicą państwa.
25 grudnia 1076 roku w katedrze w Gnieźnie Bolesław został koronowany na króla Polski przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Piotra. Nie nie wiadomo czy koronowana została Wyszesława.
Niedługo potem nastąpił brzemienny w następstwa konflikt króla z biskupem krakowskim Stanisławem ze Szczepanowa. Bolesław skazał biskupa Stanisława na obcięcie członków, papież rzucił na króla klątwę, a na cały kraj interdykt. Klątwa lub anatema, albo wyklęcie to jedna z najsurowszych kar Kościoła. Formułę czytał biskup w czarnym ornacie, wśród ogólnej ciszy, oddając wyklętych na los podobny Judaszowi. Wśród milczenia gaszono świece. Jeszcze straszliwszą bronią był interdykt. Mógł on nawet objąć cały kraj. Świątynie zamykano, krzyże ostentacyjnie obalano. Poza chrztem księża nie udzielali sakramentów, nie odprawiano Mszy świętych, nie udzielano ślubów, nie spowiadano.
Wyrzucony zostawał poza społeczność wiernych, rodzina mogła go opuścić, a poddani powinni odmówić mu posłuszeństwa. Co więcej, anatema dotykała nie tylko bezpośredniego winowajcę, ale i jego rodzinę, w tym przypadku więc żonę i syna. Traktowano wyklętych niemal jak trędowatych, pod karą ciężkiego grzechu nie zbliżano się do nich.
Sytuacja okazała się tak groźna, że w 1079 roku Bolesław musiał uchodzić na Węgry. Wraz z nim poszli na wygnanie żona i syn. Dopiero po ośmiu latach, po śmierci Bolesława, Wyszesława i młody Mieszko powrócili do Polski, przyjęci przez nowego władcę Władysława Hermana. Niestety, powrót nie był szczęśliwy. Wiemy to z relacji Galla.
Kronikarz sławi młodego Mieszka: "Sam zaś chłopiec przewyższał wszystkich zarówno Węgrów jak Polaków szlachetnymi obyczajami, pięknością i zwracał na siebie uwagę wszystkich jawnymi dowodami, pozwalając mu wróżyć przyszłe panowanie". Potomka Bolesława Śmiałego dosięgła zbrodnicza ręka. Chłopca otruto. Gali pisze o pogrzebie i rozpaczy matki: "Na koniec biedna matka, gdy w sarkofagu składano szczątki nieodżałowanego chłopca, przez godzinę leżała jak martwa, bez tchu, bez życia i dopiero po egzekwiach biskupi ocucili ją wachlarzami i zimną wodą".
Stosunkowo niedawno odgrzebano pamięć Wyszesławy, by wykorzystać ją do hipotezy o przywiezieniu zwłok króla do Polski. Według koncepcji profesor Zofii Budkowej Bolesław spoczął w krypcie tynieckiego kościoła po przywiezieniu jego zwłok przez wdowę. Ich sprowadzenie miało dostarczyć dowodu, że rzeczywiście król nie żyje i pozwolić na legalizację Władysława Hermana jako władcy Polski. Niestety, teoria ta nie jest poparta żadnymi źródłami. Źródła nie podają też daty śmierci żony Bolesława.
Ze związku z Bolesławem II Wyszesława urodziła syna:
Mieszko (urodzony 12 kwietnia? 1069 roku, zmarł około 30 września 1089 roku), książę Polski, zmarł bezpotomnie.
Żródła:
"Poczet królów i książąt polskich" - Marek Urbański,
"Poczet królowych i żon władców polskich" - Marek Urbański,
"Poczet polskich królowych i księżnych" - Zbigniew Satała,
"Poczet polskich królowych, księżnych i metres" - Zbigniew Satała,
"Polskie królowe" - Edward Rudzki (tom. I).
Wyszesława w "Poczet.com"
05-04-2024