INTERREX [z łacińskiego]

Interrex, "król tymczasowy", w czasach królestwa w starożytnym Rzymie urzędnik (senator), któremu senat powierzał prowizoryczne sprawowanie władzy po śmierci króla. Funkcję tę piastował przez 5 dni. Jeśli w tym czasie nie nastąpił wybór nowego króla, interrex wyznaczał swojego następcę na kolejne 5 dni i ustępował. Tak było aż do chwili objęcia władzy przez właściwego następcę.

W czasach republikańskich w wypadku ustąpienia czy śmierci dwóch konsulów senat wybierał spośród senatorów - patrycjuszów interrexa, którego głównym zadaniem było zarządzenie wyborów nowych konsulów. Działał do chwili objęcia przez nich władzy. Interrex jak za czasów królewskich zmieniał się co 5 dni.

Interrex, król tymczasowy, międzykról - określenie stosowane w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w odniesieniu do regenta państwa. Stanowisko to wzorowane było na urzędzie interrexa, wyłanianego przez senat rzymski w czasie bezkrólewia.

Interrex był najwyższym dostojnikiem państwowym sprawującym niektóre funkcje monarsze w czasie bezkrólewia. W Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1572-1764 był nim każdorazowo prymas Polski, którego z ważnych przyczyn mógł zastąpić tylko wyznaczony przez niego inny dostojnik kościelny (zwyczajowo biskup kujawski, który sporadycznie używał tytułu wiceprymasa).

Interrex reprezentował kraj w sprawach międzynarodowych i kierował administracją państwową. W wyjątkowych okolicznościach mógł decydować o wojnie. Przewodniczył i zwoływał zgromadzenia szlacheckie: konwokację i elekcję. Do jego zadań należało również ogłoszenie wyboru nowego monarchy Rzeczypospolitej.

Od 1451 roku mocą przywileju Kazimierza IV Jagiellończyka, prymas Polski miał prawo koronowania każdorazowego króla i królowej Polski.

Interreksi Rzeczypospolitej

1572-1573 Jakub Uchański

1575-1576 Jakub Uchański (ponownie)

1586-1587 Stanisław Karnkowski

1632-1633 Jan Wężyk

1648-1648 Maciej Łubieński

1668-1669 Mikołaj Prażmowski

1673-1674 Kazimierz Florian Czartoryski

1674-1674 choroba, a następnie śmierć interrexa Kazimierza Floriana Czartoryskiego w czasie trwania elekcji spowodowały, że zastępowali go biskup krakowski Andrzej Trzebicki i biskup poznański Stefan Wierzbowski

1696-1697 Michał Radziejowski

1704-1705 Michał Radziejowski (ponownie)

1704-1705 pozbawionego przez papieża jurysdykcji kościelnych i ukrywającego się interrexa Michała Radziejowskiego zastępował biskup poznański Mikołaj Święcicki

1733-1734 Teodor Potocki

1763-1764 Władysław Aleksander Łubieński


Żródła:

Interrex w "Wikipedii"