herb Roch III
herb Jastrzębiec przypisywany rodzinie Łukomskich, przytaczany przez Uruskiego
Łukomscy herbu własnego - ród kniaziowski (książęcy) pochodzenia litewskiego, który wziął swoje nazwisko od Łukomli na Litwie. Szymon Okolski, wyprowadzał kniaziów Łukomskich od Andrzeja Olgierdowicza z dynastii Giedyminowiczów. Nie bez podstaw zresztą, albowiem książę Andrzej rzeczywiście był w posiadniu wspomnianej Łukomli, którą otrzymał od Krzyżaków w 1386 roku. Inaczej Józef Wolff, który w związku z tym, że w posiadaniu kniaziów Łukomskich znajdowały się jeszcze: Rotna, Rotnica i Szczyduty w Połockiem (okolice Drucka), widział w nich potomków książąt połockich z dynastii Rurykowiczów, zastrzegając jednocześnie, że ich litewskie pochodzenie nie jest nieprawdopodobne. Jeśli chodzi o herb tego rodu - podobnie jak w przypadku kniaziów Połubińskich - Paprocki i Okolski przypisywali mu herb własny, przedstawiający Jastrzębca na piersiach Orła. Z kolei Wojciech Wijuk Kojałowicz twierdził, że rodzina ta używała herbu dwojakiego: Pogoni albo herbu własnego, podobnego do herbu Roch III. Łukomscy byli niezwykle rozgałęzionym rodem, w związku z czym nawet jeśli początkowo mieli jakieś większe dobra - z czasem zupełnie podupadli majątkowo. Mają żyć do dziś, przy czym jedna z linii tego rodu związała się z Rosją. Kniaziowie Łukomscy mieli powiązania z reformacją. Podpis przedstawiciela tej rodziny, Mikołaja (najprawdopodobniej Mikołaja Bohdanowicza z linii Iwana na Szczydutach), widnieje pod aktem konfederacji wyznań chrześcijańskich z 1599 roku, nie wiadomo jednak czy podpisał go jako protestant, czy prawosławny. Na pierwsze z wyznań niepewnie może wskazywać imię jego syna Samuela zmarłego w 1659 roku. Któryś z kniaziów Łukomskich był też adresatem listu od Synodu w 1611 roku. Być może chodziło o ewangelika, Iwana Borysowicza Łukomskiego z linii Andrzeja na Meleszkowiczach. Już w 1593 roku miał być wspomniany jako dysydent. W 1627 roku pod obrady Synodu prowincjonalnego Jednoty Litewskiej trafiła kwestia jego zapisu (wspomniany jest jako nieboszczyk) na rzecz wspólnoty ewangelickiej (zbór w Łukomlu). Synami Iwana byli Iwan i Wasyl. Obaj w młodości, po ojcu, mogli być ewangelikami. Jednak wspomniany list Synodu z 1629 roku do kniazia Jana Sokolińskiego z prośbą o pomoc w odzyskaniu funduszu zboru w Łukomlu od potomków kniazia Łukomskiego wskazuje, że najprawdopodobniej zdecydowali się na konwersję. Wasyl już w 1630 roku dokonał zapisu na rzecz bernardynów orszańskich i ufundował klasztor franciszkanów w Łukomlu. Ciekawa jest jednak uwaga Wolffa, który zaznaczył, że ta ostatnia fundacja rozpoczęta była przez jego ojca, donatora zboru ewangelickiego. Boniecki podał, że pod koniec życia kniaź Iwan Borysowicz nawrócił się na katolicyzm. Nie wiem jednak czy on pierwszy w rodzie zwrócił się ku nowemu wyznaniu, czy już jego ojciec Borys Andrejewicz, żonaty z Katarzyną Korsakówną, porzucił prawosławie? W każdym bądź razie związki z reformacją wygasły w rodzie Łukomskich najpóźniej do 1625 roku, kiedy to zmarł - już jako katolik - Iwan Borysowicz. Według "Słownika nazwisk współcześnie w Polsce używanych" prof. K. Rymuta w 1998 roku żyło w Polsce 4.091 osób noszących nazwisko Łukomski. Być może niektóre z nich są potomkami historycznego rodu książąt Łukomskich. Członkowie rodu: Stanisław Łukomski (urodzony w 1716 lub 1736 roku, zmarł w 1807 roku) duchowny; Stanisław Kostka Łukomski (urodzony w 1874 roku, zmarł w 1948 roku) biskup łomżyński.