Jakub II "Sprawiedliwy" Guilhemid-Sunifred z Urgel (urodzony w Walencji, 10 sierpnia 1267 roku, zmarł w Barcelonie, 2 listopada 1327 roku) herb
Drugi syn Piotra III Guilhemid-Sunifred z Urgel, króla Aragonii, Sycylii i Konstancji II "Błogosławionej" Hohenstaufen, królowej Sycylii, córki Manfreda Hohenstaufen, króla Sycylii.
Książę de Pulla i książę Kapui, namiestnik Sycylii od 1282 roku do 1285 roku, król Aragonii i Walencji, hrabia Barcelony, de Gérone, d'Osona, de Besalú, de Pallars Jussa, de Sobrarbe, de Ribagorce, de Cerdagne, senior de Montpellier jako Jakub II od 18 lipca 1291 roku do 2 listopada 1327 roku, król Sycylii jako Jakub I od 11 listopada 1285 roku do 1296 roku, król Majorki jako Jakub III od 18 lipca 1291 roku 1295 roku, król Sardynii i Korsyki jako Jakub I od 1297 roku do 2 listopada 1327 roku.
W Sorii 1 grudnia 1291 roku (anulowane w 1295 roku) poślubił Izabella Anscarids (Anscarii)-d´Ivrea-de Mâcon-Bourgogne [Unrochides-Ivrea-de Mâcon] de Castilla y de Molina Kastylijska (urodzona w Toro w 1283 roku, zmarła 24 lipca 1328 roku), córkę Sancha IV Anscarids (Anscarii)-d´Ivrea-de Mâcon-Bourgogne [Unrochides-Ivrea-de Mâcon], króla Kastylii, Leonu i Marii Alfonsy de Molina y Mesa, córki Alfonsa seniora de Molina y Mesa. W Villabertran (per procura) 29 października, w Katalonii (pro futuro) 1 listopada 1295 roku poślubił Blankę Robretyng-Capet-Anjou (urodzona w Neapolu, w 1280 roku, zmarła w Barcelonie, 14 października 1310 roku), córkę Karola II Robretyng-Capet-Anjou, króla Neapolu, Jerozolimy i Marii Arpad, córki Stefana V Arpada króla Węgier. W Santa Sophia w Nikozji, 15 czerwca 1315 roku (per procuro), w Girona 27 listopada 1315 roku (pro futuro) poślubił Marię de Poitiers-Lusignan (urodzona w 1273 roku, zmarła w Barcelonie, 10 września 1322 roku), córkę Hugona III [I] de Poitiers-Lusignan, króla Cypru, tytularnego króla Jerozolimy, księcia Antiochy i Izabeli d'Ibelin, córki Gwidona d'Ibelin, marszałka i konetabla Cypru. W Tarragona 25 grudnia 1322 roku poślubił Elisendę de Montcada y Pinós (urodzona około 1292 roku, zmarła w Pedralbes, 19 czerwca 1364 roku), córkę Piotra I de Montcada, seniora de Aitona y Soses i Elisenda di Pinós, córki Pere di Pinós y d'Abarca, seniora de Aitona i Soses.
Po zdobyciu przez Piotra III Sycylii w 1282 roku, w wyniku powstania Sycylijczyków (tzw. nieszpory sycylijskie) w następnym roku Jakub został mianowany przez ojca na namiestnikiem wyspy. Po śmierci króla Piotra III w 1285 roku doszło do podziału jego władztwa (tzw. Kraje Korony Aragonii), starszy brat Jakuba, Alfons III objął rządy w Królestwie Aragonii (wraz z królestwem Walencji i hrabstwem Barcelony), a Jakub przejął (jako król Jakub I) Królestwo Sycylii. Koronacja Jakuba odbyła się w Palermo w lutym 1296 roku.
Władając królestwem Sycylii Jakub musiał prowadzić ciągłe walki ze zwolennikami Andegawenów, którzy w 1265 roku przy poparciu papiestwa podbili Królestwo Sycylii wraz z Neapolem oraz południową częścią półwyspu Apenińskiego i nie uznali zajęcia wyspy przez Aragonię w 1282 roku Karol I Andegaweński, papież Honoriusz IV i król Francji Filip III "Śmiały" (bratanek Karola I) nie uznali władzy Jakuba II na Sycylii, tym bardziej, że było to niezgodne z ostatnią wolą Piotra III, który w testamencie Sycylię zapisał papiestwu, licząc w ten sposób na zdjęcie ekskomuniki. Wkrótce Jakub, jego matka Konstancja, a także dwóch sycylijskich biskupów, którzy dokonali koronacji Jakuba, zostali ekskomunikowani przez papieża, który cały czas uważał Sycylię i Neapol za jedno królestwo, będące lennem papieskim. Wojskowe najazdy na Sycylię organizowane przez papieża, popieranego przez króla Francji Filipa III, spełzły na niczym. W 1287 roku w bitwie morskiej w Zatoce Neapolitańskiej flota Jakuba pod dowództwem admirała Rogera z Laurii pokonała swych wrogów, a dowodzący flotą Andegawenów Karol II "Kulawy", syn Karola I, dostał się do niewoli. Mimo tego i dalszych zwycięstw Jakub nie uzyskał akceptacji papieża dla swego sycylijskiego władztwa.
Ekskomunika papieska nie przeszkodziła objąć Jakubowi w 1291 roku tronu królestwa Aragonii, Walencji, Majorki i hrabstwa Barcelony po bezpotomnej śmierci Alfonsa III. Po koronacji Jakuba na króla Aragonii, zgodnie z testamentem Alfonsa III, władzę na Sycylii miał objąć młodszy brat, Fryderyk, jednak Jakub nie uznał woli swego zmarłego brata i mianował Fryderyka jedynie namiestnikiem wyspy. Objąwszy władzę w Aragonii Jakub musiał uregulować stosunki z królestwem Kastylii, gdzie do niedawna trwała wojna domowa, w którą zaangażowany był Alfons III. Król Jakub w 1291 roku zawarł w układ z królem Kastylii Sanczem IV, na mocy którego Jakub swe wycofał poparcie dla kastylijskich buntowników, nadto ustalono podziały stref wpływów podczas rekonkwisty, Aragonia miała odtąd wolną rękę na wybrzeżu tunezyjskim. Układ z Kastylią został przypieczętowany małżeństwem Jakuba z Izabelą, córką Sanczo IV, mającą w chwili ślubu zaledwie 8 lat.
Wzmocniwszy swą pozycję Jakub II zawarł 12 czerwca 1295 roku w Anagni porozumienie dotyczące Sycylii. Stronami układu byli: nowo wybrany papież Bonifacy VIII, król Neapolu Karol II "Kulawy", król Francji Filip IV "Piękny" i Jakub z Majorki, stryj Jakuba II. Zgodnie z tym porozumieniem Jakub miał się zrzec swych praw do Sycylii i przekazać papieżowi Sycylię oraz swe wszelkie zdobycze na kontynencie, ziemie te miał objąć z nadania papieża Karol II "Kulawy". Jakub II zobowiązał się udzielić pomocy wojskowej Karolowi II przy przywracaniu jego władzy na Sycylii, nadto zobowiązał się zwolnić z niewoli synów Karola II: Roberta (późniejszy król Neapolu Robert "Mądry"), Ludwika (późniejszego biskupa Tuluzy) i Rajmunda. Ponadto Jakub II zgodził się oddać swemu stryjowi Jakubowi prawa do Majorki (został on wygnany z Majorki przez Alfonsa III w 1285 roku), z tymże Majorka miała pozostać lennem Aragonii. W zamian król Aragonii przejął prawa do Montpellier i Roussillon (będących do tej pory częścią królestwa Majorki), Jakub nabył od papieża prawa do Sardynii i Korsyki, które nominalnie były lennami papieskimi, a Karol de Valois (brat Filipa IV "Pięknego") zrzekł się swych roszczeń do korony Aragonii. Na mocy układu Jakub II miał poślubić Blankę, córkę Karola II "Kulawego", co wymagało anulowania pierwszego małżeństwa (nie było to trudne gdyż małżeństwo nie zostało nigdy skonsumowane), jego siostra Jolanta miała poślubić jednego z synów Karola II.
Według postanowień traktatu król Jakub II zyskał dla siebie, swoich krewnych i wszystkich swych poddanych (w tym Sycylijczyków) odwołanie wszelkich kar kościelnych nałożonych nań od czasów nieszporów sycylijskich.
Z takim obrotem spraw nie pogodzili się Sycylijczycy, dla których ponowne rządy znienawidzonych Andegawenów były nie do przyjęcia. Mieszkańcy wyspy na swego króla wybrali młodszego brata Jakuba II, Fryderyka, będącego dotychczas namiestnikiem Sycylii z ramienia króla Aragonii. Fryderyk został koronowany w 1296 roku (jako Fryderyk II) i na wyspie rozpoczęły się walki z wojskami Karola II "Kulawego". W tej sytuacji Jakub II został zmuszony do wypełnienia swych zobowiązań i stanął do walk przeciwko swemu bratu. Kolejny układ zawarty w Caltabellotta w 1302 roku utrzymał Fryderyka II przy władzy w Sycylii (z tytułem króla Wyspy Sycylii), przy czym miała to być władza dożywotnia, a nie dziedziczna, a Aragończycy potwierdzali prawa Andegawenów do kontynentalnej części królestwa, dalej formalnie zwanym Królestwem Sycylii. Według układu, po śmierci Fryderyka II, Sycylia miała wrócić do Andegawenów.
Anulowanie małżeństwa z Izabelą kastylijską doprowadziło do odnowienia konfliktu pomiędzy Aragonią a Kastylią, gdzie nadal trwała wojna domowa. Jakub II, podobnie jak jego ojciec, poparł odsuniętych od władzy potomków Ferdynanda de la Cerda (starszego brata Sancza IV), dzięki czemu uzyskał dla siebie tereny Murcji w 1296 roku. W 1305 roku został podpisany układ z Kastylią, rozgraniczający sporne tereny, Murcja wróciła pod panowanie kastylijskie, ale kilka północnych prowincji tej krainy (z miastem Alicante) zostały włączone do Walencji i pozostały przy władzy Jakuba. Układ z Kastylią zobowiązał króla do podjęcia wspólnej krucjaty przeciwko Maurom osiadłym w emiracie Grenady, jednak wyprawa ta zakończyła się porażką.
Poddając się naciskowi króla Francji Filipa IV "Pięknego", Jakub II w 1307 roku przejął posiadłości i mienie zakonu templariuszy na podległych sobie terytoriach, a w 1312 roku poparł decyzję papieża o kasacie tego zakonu. W roku 1309 Jakub II dokonał formalnego połączenia ziem królestwa Aragonii, królestwa Walencji oraz hrabstwa Barcelony, które od tej pory miały pozostać pod dziedziczną władzą jednego monarchy. Wzmacniając pozycję swego władztwa król doprowadził w 1318 roku do założenia arcybiskupstwa w Saragossie, co uniezależniało Aragonię od władzy kastylijskich arcybiskupów z Toledo. W kolejnych latach, powołując się na ustalenia układu z Anagni, Jakub zorganizował najazd na Sardynię i Korsykę. Obie te wyspy były de facto podporządkowane włoskim republikom kupieckim Pizy (Sardynia) i Genui (Korsyka). Wojska Pizańczyków zostały ostatecznie pokonane w bitwie morskiej pod Locucisterną w 1324 roku, dzięki czemu Sardynia została włączona do władztwa Domu Aragonii, Korsyka jednakże pozostała przy Genui.
Jakub II zmarł w Barcelonie.
Z drugiego małżeństwa króla pochodziły dziewięcioro dzieci.
Jakub II miał również dzieci pozamałżeńskie, były to m.in.:
Jakub (urodzony w 1291 roku, zmarł w 1350 roku), wikariusz Cagliari,
Napoleon (urodzony w 1288 roku, zmarł po 1338 roku), senior Gioiosaguardia i Acquafredda (na Sardynii).
Żródła:
Jakub II w "Wikipedii"
16-06-2023
13-10-2020