Pius IV
Giovanni Angelo de Medici di Marignano (urodzony w Mediolanie, 31 marca 1499 roku, zmarł w Rzymie, z 9 na 10 grudnia 1565 roku) herbSyn Bernardina de Medici di Marignano, patrycjusza Mediolanu i Clelii Serbelloni, córki Giovanniego Gabriela Serbelloni, patrycjusza i senatora Mediolanu.
Papież, Biskup Rzymu, Wikariusz Jezusa Chrystusa, Następca i Książe Apostolski, Najwyższy Biskup Kościoła, Patriarcha Świata od 25 grudnia 1559 roku do 9 grudnia 1565 roku. Pomimo zbieżności nazwisk, nie był krewnym Medyceuszy florenckich. Choć po elekcji na papieża uwięził nepotów Pawła V - dwóch z nich skazał na śmierć - sam również uprawiał nepotyzm: nadał intratne beneficja czworgu swoim nieślubnym dzieciom, a trzech siostrzeńców mianował kardynałami. Zrządzeniem Opatrzności był wśród nich Karol Boromeusz, który jako sekretarz papieski wywarł znaczący wpływ na ostatnią część Soboru Trydenckiego i reformę administracji kościelnej. Pochodził z ubogiej rodziny mediolańskiej, gdzie się urodził 31 marca 1499 roku. Studiował w Pawii, a na uniwersytecie w Bolonii uzyskał doktorat obojga praw. Został protonotariuszem w kurii rzymskiej, a potem Paweł III powierzył mu administrację nad miastami Państwa Kościelnego; był także komisarzem wojsk papieskich na Węgrzech i w Siedmiogrodzie. Jego pozycja na dworze papieskim wzmocniła się, gdy żoną starszego brata, kondotiera Gian Giacoma de Medici, została siostra małżonki Pier Luigiego Farnese, ulubionego syna Pawła III. W 1545 roku został arcybiskupem Raguzy na Sycylii, wicelegatem w Bolonii, a potem 8 kwietnia 1549 roku kardynałem-prezbiterem. Miał wpływ na wybór Juliusza III, który wyznaczył go później legatem armii papieskiej walczącej o Parmę, natomiast w latach panowania Pawła IV - jako przeciwnik jego antyhabsburskiej polityki - opuścił Rzym i osiadł w Mediolanie. Po śmierci Pawła IV kardynałowie (podzieleni na sprzymierzeńców Francji i Hiszpanii) dopiero po czterech miesiącach zdołali uzgodnić wspólną kandydaturę papieża. Konklawe rozpoczęło się 5 września 1559 roku, a 25 grudnia 1559 roku wybrany na papieża po trzymiesięcznym konklawe, nawiązał przyjazne stosunki z Habsburgami, a w Państwie Kościelnym wprowadził nowe podatki - co wywołało niezadowolenie - zaprzestał represji wobec wędrownych mnichów, ograniczył władzę rzymskiej inkwizycji i przeprowadził rewizję Indeksu ksiąg zakazanych. Pius IV wprawdzie sam nie należał do stronnictwa zwolenników reformy Kościoła, lecz kontynuował dzieło reformy przez swego siostrzeńca Karola Boromeusza. Dlatego nadał dalszy bieg obradom Soboru Trydenckiego, który ponownie został otwarty 18 stycznia 1562 roku. Sesja końcowa odbyła się 3 i 4 grudnia 1563 roku. 26 stycznia 1564 roku zatwierdził Pius dekrety soborowe. Realizację niektórych nie załatwionych spraw (jak ułożenie nowego mszału i brewiarza oraz wydanie katechizmu powszechnego) sobór powierzył papieżowi. Do 13 listopada Pius spisał wszystkie dogmatyczne tezy soboru, tak zwane Trydenckie Wyznanie Wiary, które miało moc obowiązującą biskupów i kapłanów. Pius IV zmarł, a jego niekwestionowaną zasługą była kontynuacja i pomyślne zakończenie Soboru Trydenckiego, jego wkład, wprawdzie nie w ponowne zjednoczenie Kościoła, lecz w prezentację katolickiej doktryny. Podczas soboru zadekretowano Komunię św. pod jedną postacią, przyjęto kanony dotyczące Mszy św. - jako pamiątki i uobecnienia ofiary Chrystusa - i sakramentu kapłaństwa. Określono także sposób nominacji i zadania kardynałów, organizację synodów i seminariów diecezjalnych, wizytacje diecezji przez biskupów, reformę kapituł i zakonów. Pius IV nie wyraził zgody na małżeństwa księży. Dekret "Tamets" określił warunki ważności sakramentu małżeństwa. Sformułowano także kanony dogmatyczne dotyczące czyśćca, odpustów i kultu świętych. Po zakończeniu soboru papież zatwierdził jego dekrety bullą "Benedictus Deus", zastrzegł wyłącznie dla siebie obowiązującą interpretację, a następnie powołał 2 sierpnia 1564 roku stałą grupę kardynałów jako Kongregację Soboru do ich realizacji. Polecił rozpowszechnić trydenckie wyznanie wiary - miał je wypowiadać każdy przy obejmowaniu urzędu kościelnego - oraz przygotować do druku pierwszy katechizm katolicki. Okazywał życzliwość artystom i uczonym, odnowił działalność Uniwersytetu Rzymskiego i utworzył rzymskie wydawnictwo, które miało publikować teksty autorów chrześcijańskich. Umocnił fortyfikacje Zamku św. Anioła i połączył go podziemnym przejściem z Watykanem. Zmarł 9 grudnia 1565 roku w Rzymie i został pochowany w Bazylice św. Piotra, a w 1583 roku jego ciało przeniesiono do grobowca w kościele S. Maria degli Angeli. W sprawie Polski nuncjusz papieski Bernard Bongiovanni na synodzie warmińskim w 1561 roku uwolnił księdza Stanisława Orzechowskiego od ciążącego na nim zarzutu herezji. Sprawę jego małżeństwa nuncjusz zalecił pozostawić orzeczeniu soboru lub papieża. Pomysł ten poparli biskupi, którzy w liście skierowanym w 1561 roku do Piusa IV prosili o uznanie małżeństwa Orzechowskiego. Papież przedstawił sprawę soborowi, ale śmierć najpierw żony, a później samego księdza rozwiązała cały problem. W czasie pontyfikatu Piusa IV na Soborze Trydenckim aktywną rolę odgrywał biskup warmiński Stanisław Rozjusz. Nominację kardynalską otrzymał 26 lutego 1561 roku i równocześnie został wyznaczony legatem-teologiem na soborze. Uchwały Soboru Trydenckiego zostały przyjęte w Polsce przez sejm w Parczewie w 1564 roku.USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83 z późn. zmianami)
Bogdan Pietrzyk
21-06-2021